Przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę komandytową

Przekształcenie spółki – zasady ogólne

Kodeks spółek handlowych w odniesieniu do przekształceń przewiduje tzw. zasady ogólne zawarte w Dziale III, Rozdział I (art. 551-570 ksh) oraz przepisy szczególne odnoszące się do poszczególnych typów przekształceń (art. 571 i nast. ksh).

Zgodnie z ogólnymi przepisami, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą). Przekształceniu może podlegać nawet spółka cywilna, która może być przekształcona w w spółkę handlową, inną niż spółka jawna (w takim przypadku do przekształcenia znajdą zastosowanie odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową).

Bardzo ważne jest to, że nie może być przekształcana spółka w likwidacji bądź taka, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości. Informacyjnie dodać należy, że również przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24 i 974) – (przedsiębiorca przekształcany) może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą) (przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową). W tym ostatnim przypadku może dojść jedynie do przekształcenia w spółkę z o.o. bądź w spółkę akcyjną, a od jakiegoś czasu także w prostą spółkę akcyjną (PSA).

PAMIETAJ! Kodeks spółek handlowych przyjmuje pełny katalog przekształceń, dopuszczając tym samym wszelkie konfiguracje podmiotowe pozwalające na przekształcenie zarówno spółek osobowych jak i kapitałowych.

Przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej

Spółka komandytowo-akcyjna (SKA) mimo swego złożonego charakteru należy do grupy spółek osobowych, która ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Spółka komandytowa, również należy do kategorii spółek osobowych, która podobnie jak SKA, ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Kodeks spółek handlowych reguluje przekształcenie spółki osobowej w inna spółkę osobową w art, 581 – 584 ksh. Oczywiście nie można zapominać o przepisach ogólnych, o których była mowa wyżej. Istotne jest zatem to, że przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę osobową następuje, jeżeli oprócz wymagań w przepisach ogólnych, za przekształceniem spółki wypowiedzieli się wszyscy wspólnicy. Warto jedynie wspomnieć, że w przypadku niektórych przekształceń spółek osobowych możemy mieć do czynienia z tzw. uproszczeniem procedury. Tyczy się to jedynie przekształcenia spółki jawnej albo spółki partnerskiej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki, nie stosuje się przepisów art. 557-561 ksh. Nie dotyczy to obowiązku przygotowania dokumentów wymienionych w art. 558 § 2 pkt 1 i 2 ksh.

PAMIĘTAJ! Uproszczenie procedury przekształcenia nie ma zastosowania do spółki komandytowo-akcyjnej.

Spółka przekształcana (a więc w naszym przypadku SKA) staje się spółką przekształconą (tj. spółką komandytową) z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną. Pamiętajmy również, że w przypadku, gdy zmiana brzmienia firmy dokonywana w związku z przekształceniem nie polega tylko na zmianie dodatkowego oznaczenia wskazującego na charakter spółki, spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy obok nowej firmy z dodaniem wyrazu „dawniej„, przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia. Do przekształcenia spółki stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania spółki przekształconej, jeżeli przepisy niniejszego działu nie stanowią inaczej.

PAMIĘTAJ! Spółka przekształcona nie może powstać przez jej zawiązanie przy wykorzystaniu wzorca umowy.

Na czym polega przekształcenie w inna spółkę? Skutki

1. sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
2. powzięcia uchwały o przekształceniu spółki;
3. powołania członków organów spółki przekształconej albo określenia wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją;
4. dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.

Wspomniany wyżej przepis, wskazuje na trzy fazy procesu przekształcenia. Realizacja poszczególnych faz powinna następować w określonym porządku chronologicznym, dlatego w doktrynie znaleźć można podział procesu przekształcenia na fazę: „menedżerską„, „właścicielską” oraz „autoryzacji” (zob. np.: komentarz do art. 556 KSH red. Jara 2022, wyd. 4/Zarębińska, Legalis).

W skład fazy właścicielskiej wchodzi przede wszystkim sporządzenie planu przekształcenia z odpowiednimi załącznikami, o których mowa w art. 558 § 2 ksh. Pamiętajmy, że w razie przekształcenia w spółkę akcyjną plan należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie jego poprawności i rzetelności oraz w celu ustalenia, czy wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej jest rzetelna (art. 559 § 1 ksh). Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują jednak pewne odstępstwa od sporządzenia planu przekształcenia, bowiem dokument ten nie zawsze jest obligatoryjny. Obowiązku takiego brak, w razie gdy mamy do czynienia z przekształceniem:

1. spółki jawnej w spółkę kapitałową (art. 572 KSH), w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki;
2. spółki jawnej i partnerskiej w inną spółkę osobową (art. 582 ksh), w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki;
3. spółki cywilnej na podstawie art. 551 § 3 ksh (zob.: komentarz do art. 556 KSH red. Jara 2022, wyd. 4/Zarębińska, Legalis).

Równocześnie, należy zauważyć, że mimo braku obowiązku w tych konkretnych przypadkach sporządzenia planu przekształcenia, ustawodawca nie zwolnił podmiotów z obowiązku przygotowania dokumentów, o których mowa w art. 558 § 2 ksh.

Faza menadżerska to przede wszystkim podjęcie przez wspólników uchwały o przekształceniu, co zastępuje zawarcie umowy spółki przekształcanej, jak również powołanie organów spółki przekształconej. W przypadku, gdy mamy do czynienia z przekształceniem spółki osobowej, uchwała o przekształceniu jest podejmowana przez wspólników, natomiast w przypadku spółek kapitałowych – przez zgromadzenie wspólników w sposób określony w przepisach KSH. Uchwała powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza, zaś jej minimalna treść została określona w art. 563 ksh, o czym poniżej (zob.: komentarz do art. 556 KSH red. Jara 2022, wyd. 4/Zarębińska, Legalis).

Trzecią z faz, jest faza autoryzacji, podczas której następuje wpis przekształcenia w rejestrze przedsiębiorców KRS spółki przekształconej i wykreślenie spółki przekształcanej oraz ogłoszenie o przekształceniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Do najważniejszych skutków przekształcenia należy to, że spółce przekształconej będą co do zasady przysługiwać wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. Spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Jeśli chodzi natomiast o wspólników spółki przekształcanej, to pamiętajmy, że z dniem przekształcenia stają się wspólnikami spółki przekształconej.

W trakcie procedury przekształcenia należy pamiętać o jeszcze jednym ważnym obowiązku jakim jest zawiadomienie wspólników o zamiarze przekształcenia. Spółka zawiadamia wspólników o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu spółki dwukrotnie, w sposób przewidziany dla zawiadamiania wspólników spółki przekształcanej. Pierwsze zawiadomienie powinno być dokonane nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia tej uchwały, a drugie w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia. Zawiadomienie, powinno zawierać istotne elementy planu przekształcenia oraz opinii biegłego rewidenta z badania planu przekształcenia (jeśli jest wymagana, o czym niżej), a także określać miejsce oraz termin, w którym wspólnicy spółki przekształcanej mogą się zapoznać z pełną treścią planu i załączników, a także opinią biegłego rewidenta z badania planu przekształcenia, przy czym termin ten nie może być krótszy niż dwa tygodnie przed planowanym dniem podjęcia uchwały o przekształceniu. Dodatkowo, do zawiadomienia należy dołączyć projekt uchwały o przekształceniu oraz projekt umowy albo statutu spółki przekształconej.

Po wpisie przekształcenia, nie zapomnij o aktualizacji informacji w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych. Na dokonanie aktualizacji masz 7 dni licząc od dnia wpisu przekształcenia do rejestru przedsiębiorców KRS. Więcej informacji na temat rejestru beneficjentów rzeczywistych znajdziesz tutaj.

Plan przekształcenia

Plan przekształcenia wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że mamy do czynienia ze spółką jednoosobową, wówczas powinien on być sporządzony w formie aktu notarialnego. Przepisy KSH przewidują obligatoryjną (a zarazem minimalną) treść planu przekształcenia, tj.:

1. ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia;
2. w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową określenie wartości godziwej udziałów albo akcji wspólników.

Do planu przekształcenia należy dołączyć – załączniki:

1. projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki;
2. projekt umowy albo statutu spółki przekształconej;
3. w przypadku przekształcenia w spółkę akcyjną wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej;
4. sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia, przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe.

PAMIETAJ! Plan przekształcenia w przypadku przekształcenia spółki komandytowo-akcyjnej przygotowują wszyscy wspólnicy prowadzący sprawy spółki.

A co z biegłym rewidentem?

Zgodnie z ogólna zasadą, plan przekształcenia powinien być poddany badaniu przez biegłego rewidenta. Jednak obecnie, przepisy KSH przewidują, że jedynie plan przekształcenia w spółkę akcyjną należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności oraz w celu ustalenia, czy wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej jest rzetelna. W takim przypadku, sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki przekształcanej wyznacza na wniosek spółki biegłego rewidenta. Może się zdarzyć również i tak, że w uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Biegły rewident, w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzi na piśmie szczegółową opinię i złoży ją wraz z planem przekształcenia sądowi rejestrowemu oraz spółce przekształcanej.

Zgodnie z art. 559 § 5 ksh sąd rejestrowy określa wynagrodzenie za pracę biegłego rewidenta i zatwierdza rachunki jego wydatków. Jeżeli spółka przekształcana dobrowolnie tych należności nie uiści w terminie dwóch tygodni, sąd rejestrowy ściągnie je w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sądowych. Z praktyki można jednak przytoczyć, że w razie przedłożenia sądowi rejestrowemu wspólnego oświadczenia spółki przekształcanej oraz biegłego rewidenta w zakresie pokrycia wydatków biegłego wraz z ustaleniem zasad jego wynagradzania, sąd ten nie będzie ingerować we wzajemne rozliczenia spółki i biegłego.

PAMIĘTAJ! Udział biegłego jest konieczny tylko jeśli decydujemy się na prowadzenie działalności w formie spółki akcyjnej.

Uchwała w sprawie przekształcenia spółki

W razie przekształcenia spółki osobowej, uchwała o przekształceniu powinna być powzięta przez jej wspólników. Sama zaś uchwała powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza.
Uchwała o przekształceniu spółki powinna zawierać co najmniej:

1. typ spółki, w jaki spółka zostaje przekształcona;
2. wysokość kapitału zakładowego, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo w spółkę akcyjną, albo wysokość kapitału akcyjnego, w przypadku przekształcenia w prostą spółkę akcyjną, albo wysokość sumy komandytowej, w przypadku przekształcenia w spółkę komandytową;
3. zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;
4. nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej, w przypadku przekształcenia w spółkę kapitałową, albo nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą, w przypadku przekształcenia w spółkę osobową;
5. zgodę na brzmienie umowy albo statutu spółki przekształconej.

Podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej albo zawiązanie przekształconej spółki akcyjnej oraz powołanie organów spółki przekształconej.

PAMIĘTAJ! Przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę komandytową musi wskazywać m.in. wysokość sumy komandytowej.

Umowa spółki komandytowej

Z racji tego, że uchwała o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej (w opisywanym przypadku spółki komandytowej), nie można zapominać o odpowiednich elementach umowy docelowej spółki.

1. firmę i siedzibę spółki;
2. przedmiot działalności spółki (zgodnie z obowiązującymi kodami PKD);
3. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
5. oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).

Spółkę komandytową,  reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Istotne jest również to, że jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Dodatkowo przepisy zastrzegają, że komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

PAMIĘTAJ! Prowadzenie spraw spółki komandytowej może być również powierzone komandytariuszowi.

W umowie spółki komandytowej należy również określić jej nazwę – czyli „firmę”. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

Odpowiedzialność

Wspólnicy spółki przekształcanej odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres trzech lat (art. 584 ksh). Celem przepisów regulujących zasady odpowiedzialności, jest zarówno ochrona wierzycieli spółki, jak i niektórych wspólników spółki przekształcanej. Ochrona ta sprowadza się do udzielenia tym podmiotom gwarancji, że ich pozycja prawna nie ulegnie pogorszeniu przez okres 3 lat od dnia przekształcenia. Po upływie trzech lat od dnia przekształcenia odpowiedzialność wspólników ukształtowana na podstawie art. 584 ksh wygasa, a odpowiedzialna staje się spółka oraz jej wspólnicy na zasadach, które obowiązują wspólników spółki przekształconej (a więc spółki komandytowej), o ile nie doszło do przedawnienia roszczeń (zob. więcej: kom. do art. 584 ksh, red. Jara 2022, wyd. 4/Zarębińska, Legalis). Na gruncie spółki komandytowej, komplementariusze ponoszą nieograniczona odpowiedzialność, zaś komandytariusze ponoszą odpowiedzialność ograniczoną – co do zasady, do wysokości sumy komandytowej.