Jak założyć Fundację?

Fundacja ftut- co to takiego?

Fundacja jest jednostką organizacyjną, która posiada osobowość prawną i tworzona jest do realizacji, w sposób trwały i na podstawie przekazanego jej majątku, celów użyteczności publicznej.

Fundacja działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach oraz jej statutu. Prawo zakładania i działania fundacji przewiduje także sama Konstytucja. Zgodnie z artykułem 12 Konstytucji- Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.

Rejestracja fundacji

Ustanowienie fundacji następuje w drodze oświadczenia woli składanego przez fundatora lub fundatorów (może być kilku). Fundatorami mogą być osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania (także cudzoziemcy) bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą.

Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza (tzw. akt fundacyjny). Zachowania tej formy nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie.

W akcie fundacyjnym fundator powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację.

Cel fundacji

Fundacja jest tworzona przede wszystkim do realizacji jej celów statutowych. Trzeba jednak pamiętać, że cel wskazany w statucie nie może być dowolny. Fundacja może zostać ustanowiona jedynie dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Sformułowanie „w szczególności”, oznacza, że jest to jedynie przykładowe wyliczenie możliwych obszarów działalności fundacji.

Warto także podkreślić, że mimo iż brzmienie art. 1 ustawy o fundacjach mogłoby sugerować, że możliwe jest utworzenie fundacji o celach jedynie gospodarczo użytecznych, to jednak z uwagi na treść art. 5 ust. 5 zd. 1 tej ustawy, zgodnie z którym „fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów”, nie można się z tym zgodzić. Podstawowymi celami fundacji są cele o charakterze społecznie użytecznym, a dla ich realizacji może zostać podjęta działalność gospodarcza, jednak powinna mieć ona charakter jedynie dodatkowy. Główną istotą działalności fundacji jest bowiem realizacja założonych w statucie celów publicznie użytecznych, a nie osiąganie zysków. To przede wszystkim odróżnia ją od innych podmiotów, w tym od spółek.

Majątek fundacji

Oprócz określenia celów w akcie fundacyjnym, fundator musi także podjąć decyzję o wysokości majątku, w jaki zostanie przez niego wyposażona fundacja (tzw. fundusz założycielski). Jego wysokość zależy od tego czy fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą czy nie. Jeśli nie, to wysokość majątku może zostać określona dowolnie, przy czym środki te powinny umożliwiać fundacji rozpoczęcie aktywności i realizację jej celów. Jeśli tak, to wartość środków przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc złotych. Warto tutaj podkreślić, że kwota przeznaczana na działalność gospodarczą jest wyodrębniana dodatkowo, obok kwoty przeznaczonej na realizacje innych celów. Z uwagi na fakt, że działalność gospodarcza może mieć jedynie charakter dodatkowy wobec działalności statutowej fundacji, to środki przeznaczone na ten cel nie mogą być wyższe od kwoty przeznaczonej na pozostałe cele statutowe. Inaczej mówiąc, jeśli fundator przeznaczy na działalność gospodarczą minimalną kwotę wskazaną w ustawie, tj. 1000,00 zł, to na realizację pozostałych celów będzie musiał także przeznaczyć minimum 1000,00 zł lub wyższą, a zatem fundację trzeba będzie wyposażyć w majątek w łącznej wysokości co najmniej 2000,00 zł. Składnikami majątkowymi mogą być pieniądze, papiery wartościowe, a także oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości.

Statut fundacji

Po zawarciu aktu fundacyjnego, Fundator powinien ustalić statut, fundacji określający jej:

1. nazwę,
2. siedzibę (powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej),
3. majątek,
4. cele,
5. zasady, formy i zakres działalności,
6. skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków.

Powyższe elementy muszą znaleźć się statucie, natomiast może on zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji.

Organy fundacji

Oprócz opisanych powyżej czynności, w celu założenia fundacji niezbędne jest powołanie jej organów. Jedynym wymaganym wprost w ustawie o fundacjach organem fundacji jest zarząd. Pierwszych członków powołuje fundator. Kolejni są powoływani zgodnie z zapisami statutu. Fundacja nie musi posiadać tzw. organu nadzoru, którym jest Rada Fundacyjna, niemniej jednak w praktyce najczęściej taki organ posiada.

Fundator może być członkiem zarządu jeśli statut fundacji wyraźnie to postanawia.

KRS

Fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i z chwilą takiego wpisu uzyskuje osobowość prawną. Wszystkie fundacje podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Opłata sądowa za wpis do tego rejestru wynosi 250,00 zł. Dodatkowo fundacje zamierzające prowadzić działalność gospodarczą podlegają obowiązkowi wpisu także do rejestru przedsiębiorców KRS i wówczas opłata sądowa od wniosku o wpis wynosi 600,00 zł.

Wniosek o rejestrację fundacji składa się do KRS. Jeśli fundacja nie zamierza prowadzić działalności gospodarczej, to wniosek można złożyć:

1. w wersji papierowej tj. przez wypełnienie odpowiednich formularzy (KRS-W20 – służący do zgłoszenia danych fundacji oraz KRS-WK – służący do zgłoszenia osób wchodzących w skład zarządu oraz organu nadzorczego- jeśli został powołany) bądź
2. elektronicznie poprzez Portal Rejestrów Sądowych dostępny pod adresem https://prs.ms.gov.pl/ tj. przez wypełnienie elektronicznego formularza dostępnego po zalogowaniu do systemu.

Jeśli taką działalność będzie chciała podjąć i będzie podlegać wpisowi do rejestru przedsiębiorców, to wniosek będzie mógł zostać złożony wyłącznie elektronicznie przez PRS. Wnioski (niezależnie od formy składania) muszą zostać podpisane przez cały zarząd fundacji.

W obu przypadkach do wniosku należy załączyć:

• akt fundacyjny;
• podpisany przez fundatora statut (gdy wniosek składany jest w formie papierowej to statut musi zostać złożony w 3 egzemplarzach);
• uchwałę o przyjęciu statutu;
• uchwałę: o powołaniu zarządu oraz organu nadzoru;
• zgodę członków zarządu na pełnienie funkcji wraz z ich adresami do doręczeń (zgoda nie jest wymagana od osób, które podpisują wniosek lub podpisują pełnomocnictwo do złożenia tego wniosku, ale wówczas należy sporządzić oświadczenie o adresie do doręczeń);
• oświadczenie wskazujące właściwego ministra nadzoru (ustalany w oparciu o cele jakie podmiot będzie realizował);
• dowód uiszczenia opłaty za wniosek.

Jeśli wniosek składany jest w formie papierowej, to wyżej wskazane dokumenty muszą zostać złożone w oryginale albo w formie kopii poświadczonych za zgodność z oryginałem przez notariusza. Jeśli wniosek składany jest za pośrednictwem systemu PRS, to do wniosku należy załączyć:

• wyżej wskazane dokumenty sporządzone w postaci elektronicznej i opatrzone podpisem kwalifikowanym, epup albo podpisem osobistym;
• (jeżeli dokumenty, o których mowa wyżej, zostały sporządzone w postaci papierowej)- odpisy dokumentów elektronicznie poświadczone przez notariusza lub przez występującego w sprawie pełnomocnika, będącego adwokatem lub radcą prawnym lub
• elektroniczne kopie (skany) wyżej wskazanych dokumentów, ale wówczas w ciągu 3 dni od daty złożenia wniosku należy przesłać oryginały dokumentów w formie papierowej do sądu.

NIP i REGON

Wraz z rejestracją w KRS fundacja uzyskuje NIP i REGON. Nie ma potrzeby składania w tym zakresie odrębnych wniosków do Urzędu Skarbowego i GUS.

Obowiązki po rejestracji

Fundacja w terminie 21 dni od dnia uzyskania wpisu w KRS zobowiązana jest złożyć do Urzędu Skarbowego zgłoszenie identyfikacyjne w zakresie danych uzupełniających (m.in. dotyczących konta bankowego, miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej) na formularzu NIP-8.

Od listopada 2021 r. fundacje, w terminie siedmiu dni od dnia wpisu do KRS, zobowiązane są zgłosić informacje o swoich beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Status OPP

Fundacja może posiadać status organizacji pożytku publicznego. O tym czym jest organizacja pożytku publicznego, jak taki status uzyskać i jakie wiążą się z tym korzyści pisaliśmy w artykule: Korzyści statusu OPP.

Autor: r. pr. Patrycja Jurczok

Przeczytaj także:

Jak założyć spółkę jawną?

Ochrona i rejestracja znaku towarowego w UE