POŁĄCZENIE SPÓŁEK PRZEZ PRZEJĘCIE – NA CZYM POLEGA?
Poruszając tematykę łączenia spółek należy pamiętać o podstawowej zasadzie, zgodnie z którą spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi, jednakże spółka osobowa nie może być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.
Kodeks spółek handlowych przewiduje, że połączenie może być dokonane na dwa sposoby, mianowicie:
1. przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca przyznaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie) bądź
2. przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki).
PAMIĘTAJ! Łączenie przez przejęcie jest jednym z dwóch sposobów połączenia się spółek.
Połączenie spółek przez przejęcie
Łączenie przez przejęcie (zwane połączeniem per incorporationem) polega na tym, że majątek spółki przejmowanej przechodzi w drodze sukcesji uniwersalnej na spółkę przejmującą, zaś wspólnicy (akcjonariusze) spółki przejmowanej otrzymują akcje (udziały) spółki przejmującej. W rezultacie powyższego, spółka przejmowana na skutek połączenia traci byt prawny (ulega rozwiązaniu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, art. 493 § 1 KSH).
Spółka przejmująca natomiast zachowuje swój byt prawny i organizacyjny. Połączeniu przez przejęcie może towarzyszyć podwyższenie kapitału zakładowego w spółce przejmującej w celu ustanowienia nowych udziałów/akcji dla wspólników/akcjonariuszy spółki przejmowanej. Podwyższenie kapitału zakładowego/emisja nowych akcji nie będą konieczne, jeżeli spółka przejmująca ma udziały lub akcje spółki przejmowanej albo własne udziały/akcje w liczbie wystarczającej do przeprowadzenia wymiany udziałów (akcji) spółki przejmowanej na udziały (akcje) spółki przejmującej według stosunku wymiany określonego w planie połączenia, bądź też gdy w majątku spółki przejmowanej znajdują się akcje spółki przejmującej w takiej wystarczającej liczbie (por. art. 515 § 1 KSH) (kom. do art. 492 KSH Bieniak 2022, wyd. 8/Oplustil, Legalis).
Połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej (dzień połączenia). Wpis ten wywołuje skutek wykreślenia spółki przejmowanej. Warto zauważyć, że wykreślenie z rejestru spółki przejmowanej nie może nastąpić przed dniem zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej, jeżeli takie podwyższenie ma nastąpić, i przed dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby spółki przejmowanej.
Zarząd każdej z łączących się spółek sporządza pisemne sprawozdanie uzasadniające połączenie, jego podstawy prawne i uzasadnienie ekonomiczne, a zwłaszcza stosunek wymiany udziałów lub akcji, o którym mowa w art. 499 § 1 pkt 2 KSH. W przypadku szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów lub akcji łączących się spółek, sprawozdanie powinno wskazywać na te trudności. Dodatkowo przepisy wskazują, że Zarząd każdej z łączących się spółek jest obowiązany informować zarządy pozostałych spółek tak, aby mogły one poinformować zgromadzenia wspólników albo walne zgromadzenia, o wszelkich istotnych zmianach w zakresie aktywów i pasywów, które nastąpiły między dniem sporządzenia planu połączenia a dniem powzięcia uchwały o połączeniu.
PAMIĘTAJ! Łączenie z udziałem spółek osobowych również jest możliwe.
W takim jednak przypadku, spółki osobowe mogą się łączyć ze sobą tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej albo spółki komandytowo-akcyjnej albo przejęcie przez spółkę komandytowo-akcyjną.
Procedura połączenia i jej fazy
Łączenie się spółek to proces składający się z poszczególnych etapów. Każdy z tych etapów – mimo, że stanowi samodzielną całość – w rzeczywistości łączy się w jedną procedurę. W doktrynie prawa handlowego (zob. szerzej: Por. A. Szumański, W. Pelc, Łączenie się spółek, s. 19 i n.; A. Szumański, w: Komentarz KSH, t. IV, 2004, s. 304 i n.; a także A. Witosz, Łączenie się i podział spółek, s. 33; KSH, Art. 492 SPP T. 17B red. Sołtysiński 2016, wyd. 2, Legalis) w miarę zgodnie przyjmuje się, że łączenie się podzielić można na trzy fazy:
1. fazę czynności przygotowawczych (menedżerskich),
2. fazę czynności właścicielskich oraz
3. fazę autoryzacji (rejestracji i ogłoszenia o dokonaniu połączenia).
PAMIĘTAJ! Połączenie przez przejęcie to proces, który można bardzo sprawnie przeprowadzić.
Do fazy czynności przygotowawczych w szerokim znaczeniu, zaliczymy wszelkie czynności o charakterze inicjującym prace związane z procesem łączenia się, a także czynności o charakterze prawnym i faktycznym, których finalnym efektem będzie uzgodnienie planu połączenia.
Podczas fazy właścicielskiej dochodzi do powzięcia uchwał o połączeniu się odpowiednio przez zebranie wspólników, zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie. Podjęcie uchwały stanowi warunek konieczny, choć nie jedyny, dla skutecznego i ważnego dokonania połączenia. Uchwała o połączeniu musi być ujęta w protokole sporządzonym przez notariusza.
Ostatnia trzecia faza – autoryzacji połączenia – sprowadza się do tego, ze każda z łączących się spółek zgłasza do właściwego dla siebie sądu rejestrowego fakt podjęcia uchwały o połączeniu. W odniesieniu do spółek kapitałowych czynności tej dokonuje zarząd obu łączących się spółek (art. 507 § 1 KSH). W przypadku spółek osobowych przepis kompetencja ta przypada wspólnikom prowadzącym sprawy spółki (zob. więcej: (zob.: Art. 492 SPP T. 17B red. Sołtysiński 2016, wyd. 2, Legalis).
Plan połączenia
Przede wszystkim, sporządzenie planu połączenia wymaga wzajemnego udostępnienia przez spółki mające w tym zabiegu uczestniczyć, stanu prawnego i ekonomicznego oraz innych informacji. Podstawowe znaczenie ma tu analiza sytuacji majątkowej łączących się spółek (zwłaszcza ocena podstawowych aktywów i pasywów), powiązania osobowe i kapitałowe, zestawienie istniejących umów (nie tylko handlowych, ale także pracowniczych) i toczących się postępowań (Por. także M. Borkowski, Łączenie się spółek, s. 26–28).
Łączenie się – bez względu na fakt, czy następuje przez przejęcie jednej spółki przez inną, czy przez zawiązanie nowej spółki przez spółki łączące się – wymaga już na etapie planu połączenia uzgodnienia treści tego planu przez wszystkie spółki uczestniczące w łączeniu się. Uzgodnienie następuje jednak w odmienny sposób w zależności od zakresu podmiotowego łączących się spółek. Kryterium różnicującym jest okoliczność, czy łączenie się następuje z udziałem spółek kapitałowych (por. art. 498 KSH), czy uczestniczą w nim także albo wyłącznie spółki osobowe (por. art. 517 § 1 i 2 KSH) (zob.: KSH, Art. 492 SPP T. 17B red. Sołtysiński 2016, wyd. 2, Legalis).
BADANIE PLANU POŁĄCZENIA PRZEZ BIEGŁEGO
Plan połączenia należy poddać badaniu przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności. W tym celu, sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki przejmującej, wyznacza biegłego na wspólny wniosek spółek podlegających łączeniu. Zdarzyć się może, że w uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Sąd rejestrowy określa wynagrodzenie za pracę biegłego i zatwierdza rachunki jego wydatków. Jeżeli łączące się spółki dobrowolnie tych należności nie uiszczą w terminie dwóch tygodni, sąd rejestrowy ściągnie je w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sądowych.
Biegły w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzi na piśmie szczegółową opinię i złoży ją wraz z planem połączenia sądowi rejestrowemu oraz zarządom łączących się spółek. Opinia biegłego powinna zawierać co najmniej:
1. stwierdzenie, czy stosunek wymiany udziałów lub akcji, o którym mowa w art. 499 § 1 pkt 2 KSH, został ustalony należycie;
2. wskazanie metody albo metod użytych dla określenia proponowanego w planie połączenia stosunku wymiany udziałów lub akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania;
3. wskazanie szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów lub akcji łączących się spółek.
Opinia powinna być sporządzona w formie pisemnej. Biegły składa swoją opinię wszystkim spółkom uczestniczącym w połączeniu (a dokładniej zarządom łączących się spółek) oraz sądowi rejestrowemu, który go wyznaczył. W następnej kolejności, zarządy obu łączących się spółek muszą tak przygotowaną opinię udostępnić do wglądu wspólnikom (art. 505 § 1 pkt 5 KSH). Dodatkowo – już przed samym podjęciem uchwały o połączeniu – wspólnikom należy ustnie przedstawić istotne elementy opinii biegłego.
W trakcie badania, na pisemne żądanie biegłego zarządy łączących się spółek obowiązane są przedłożyć mu dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty, które są związane funkcjonalnie z planowaną transakcją połączenia. Należy jednak pamiętać, że biegły nie może domagać się od zarządów udzielenia informacji, które nie pozostają w jego dyspozycji (a np. rady nadzorczej lub wspólników albo też domagać się dokumentów, które jeszcze nie zostały sporządzone, por. M. Rodzynkiewicz, KSH. Komentarz, 2013, art. 503, Nb 4; kom. do art. rt. 503 KSH red. Jara 2022, wyd. 4/Kuklo/Skrodzki).
Przy okazji omawiania udziału biegłego w procesie łączenia spółek, należy zwrócić uwagę na art. 503 (1) KSH. Zgodnie z powołanym przepisem, jeżeli wszyscy wspólnicy każdej z łączących się spółek wyrazili zgodę, nie jest wymagane:
1. sporządzenie sprawozdania Zarządów łączących się spółek uzasadniającego połączenie (zob. art. 501 § 1 KSH), lub
2. udzielenie informacji, o których mowa w art. 501 § 2 KSH – dotyczy informowania o wszelkich istotnych zmianach w zakresie aktywów i pasywów, które nastąpiły między dniem sporządzenia planu połączenia a dniem powzięcia uchwały o połączeniu lub
3. badanie planu połączenia przez biegłego i jego opinia.
PAMIĘTAJ! Łączenie się spółek przez przejęcie to proces składający się z kilku etapów.
Ponadto, w przypadku określonym pkt 3 powyżej, do majątku spółki przejmowanej stosuje się odpowiednio przepisy art. 311–312(1) KSH, jeżeli spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana jest spółką akcyjną. Musimy pamiętać tym samym o obligatoryjności badania aportowego. Badanie aportowe przewidziane w art. 311–312(1) KSH jest obligatoryjne, jeśli łączące się spółki skorzystają z uproszczeń z art. 503(1) § 1 pkt 3 KSH (szerzej zob. Z. Jara, KSH. Komentarz aktualizowany, 2020, art. 5031, Nt 1–6; Kom. do art. 503(1) KSH red. Jara 2022, wyd. 4/Kuklo/Skrodzki, Legalis). Komentowany przepis ma na celu uproszczenie i obniżenie kosztów połączenia spółek kapitałowych – zwłaszcza tych po niewielkiej liczbie wspólników (akcjonariuszy). Dodatkowo, powołany przepis znajduje zastosowanie zarówno do formy jaką jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i do prostej spółki akcyjnej oraz do spółki akcyjnej.
SKUTKI PRAWNE POŁĄCZENIA
Spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek powstałych na skutek połączenia przez zawiązanie nowej spółki. Na spółkę przejmującą przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej (zasady tej nie stosuje się do zezwoleń i koncesji udzielonych spółce będącej instytucją finansową, jeżeli organ, który wydał zezwolenie lub udzielił koncesji, złożył sprzeciw w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu połączenia). Ujawnienie w księgach wieczystych lub rejestrach przejścia na spółkę przejmującą praw ujawnionych w tych księgach lub rejestrach następuje na wniosek tej spółki.
Istotne jest również i to, że z dniem połączenia wspólnicy spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki stają się wspólnikami spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej.
ŁĄCZENIE SIĘ SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH – DZIEŃ POŁĄCZENIA
Zgodnie z obowiązującą regulacją, połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej (dzień połączenia). Wpis ten wywołuje skutek wykreślenia spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.
PAMIĘTAJ! Dniem połączenia jest dzień wpisu do KRS.
ZARZĄD MAJĄTKIEM DO CZASU POŁĄCZENIA
Należy pamiętać o istotnej kwestii, majątek każdej z połączonych spółek powinien być zarządzany przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną oddzielnie, aż do dnia zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli, których wierzytelności powstały przed dniem połączenia, a którzy przed upływem sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia o połączeniu zażądali na piśmie zapłaty. Za prowadzenie oddzielnego zarządu członkowie organów albo wspólnicy prowadzący sprawy spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej odpowiadają solidarnie.
W związku z powyższym, w okresie odrębnego zarządzania majątkami spółek wierzycielom każdej spółki służy pierwszeństwo zaspokojenia z majątku swojej pierwotnej dłużniczki przed wierzycielami pozostałych łączących się spółek.
Z kolei wierzyciele łączącej się spółki, którzy zgłosili swoje roszczenia w terminie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia o połączeniu i uprawdopodobnili, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez połączenie, mogą żądać, aby sąd właściwy według siedziby spółki przejmującej albo nowo zawiązanej udzielił im stosownego zabezpieczenia ich roszczeń, jeżeli zabezpieczenie takie nie zostało ustanowione przez łączącą się spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną.
red. dr Alicja Olszar
Zastanawiasz się na czym polega i o czym należy pamiętać kiedy w łączeniu przez przejęcie bierze udział spółka z o.o.?
Odpowiemy na Twoje pytania. Nie zwlekaj i skontaktuj się z naszą kancelarią.
Przeczytaj także:
Odkrywamy różnice – co lepsze spółka z o.o. czy sp. komandytowa?
Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
