Nowelizacja kodeksu spółek handlowych – Prawo holdingowe
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych dokonana Ustawą z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wprowadza do polskiego porządku prawnego przepisy regulujące tzw. prawo holdingowe. Nowe regulacje mają na celu uregulowanie funkcjonowania grupy spółek i wprowadzenie klarownych zasad zarządzania grupą kapitałową. Zmiana ta była szczególnie oczekiwana przez przedsiębiorców działających w Polsce w ramach grupy kapitałowej, bowiem stanowiła odpowiedź na liczne wątpliwości dotyczące odpowiedzialności, interesów oraz zasad zarządzania spółkami dominującymi i zależnymi w ramach takich grup.
Przepisy prawa holdingowego wprowadzają szczególne regulacje odnoszące się do spółki dominującej i jej relacji z spółkami zależnymi. Nowe przepisy wejdą w życie 13 października 2022 r. Celem tej nowelizacji jest wyeliminowanie wątpliwości, które pojawiały się w praktyce, dotyczących tego, czy zarząd spółki dominującej powinien kierować się wyłącznie interesem danej spółki, czy także interesem grupy spółek. Co więcej, nowe przepisy rozszerzają również odpowiedzialność spółki dominującej względem spółki zależnej, a także zapewniają większą ochronę wierzycieli spółek zależnych.
Zmiany w Kodeksie spółek handlowych i definicja grupy spółek
Zgodnie z nowelizacją, grupa spółek jest definiowana jako spółka dominująca i spółka zależna, a także inne spółki, które podejmują decyzje w ramach wspólnej strategii, mającej na celu realizację interesu grupy spółek. Grupa kapitałowa w tym kontekście jest zatem zbiorem spółek, w których spółka dominująca sprawuje kontrolę nad spółkami zależnymi. Definicja ta odnosi się do spółek kapitałowych, tj. spółek z o.o., spółek akcyjnych oraz prostych spółek akcyjnych, co oznacza, że nowe przepisy nie dotyczą spółek osobowych.
Warto podkreślić, że spółka dominująca i spółka zależna mogą kierować się interesem grupy spółek, ale tylko wówczas, gdy nie prowadzi to do pokrzywdzenia wierzycieli lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej. Dzięki tej zmianie zarząd spółki będzie mógł podejmować decyzje uwzględniające interes całej grupy kapitałowej, co wcześniej bywało kwestionowane, a dodatkowo rodziło odpowiedzialność za potencjalne szkody wyrządzone spółce dominującej.
Utworzenie grupy spółek i procedura uczestnictwa
Aby nowe przepisy mogły mieć zastosowanie do grupy spółek, konieczne jest formalne utworzenie grupy spółek przez spółkę dominującą i spółki zależne. W pierwszym kroku Zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie spółki zależnej musi podjąć uchwałę o przystąpieniu do grupy spółek. Uchwała ta wymaga większości trzech czwartych głosów. Dopiero po tej uchwale, w rejestrze przedsiębiorców KRS zostanie ujawnione uczestnictwo spółki zależnej w grupie, a tym samym spółki będą mogły zastosować przepisy prawa holdingowego.
Co istotne, spółka dominująca oraz spółka zależna muszą ujawniać swoje uczestnictwo w grupie spółek w rejestrze, a dopiero po wpisie do rejestru mogą zacząć stosować odpowiednie przepisy prawa holdingowego. Uchwała Zgromadzenia wspólników o przystąpieniu do grupy spółek musi zostać podjęta zgodnie z regulacjami prawa holdingowego.
Wiążące polecenia i zarządzanie grupą spółek
Nowe przepisy wprowadzają również instytucję wiążących poleceń. Spółka dominująca może wydać spółce zależnej wiążące polecenie, dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek. Wiążące polecenie ma formę pisemną lub elektroniczną i musi zawierać szczegółowe informacje na temat oczekiwanych działań spółki zależnej, korzyści i szkód wynikających z wykonania polecenia oraz przewidywanego sposobu naprawienia ewentualnych szkód. Zarząd spółki zależnej może podjąć uchwałę w sprawie wykonania polecenia, ale w przypadku odmowy musi uzasadnić swoje stanowisko w odniesieniu do ryzyka niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością spółki zależnej.
Odpowiedzialność spółki dominującej
Jednym z kluczowych elementów nowelizacji jest uregulowanie odpowiedzialności spółki dominującej. Do tej pory istniała niejasność co do tego, w jakich sytuacjach spółka dominująca ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez wykonanie wiążącego polecenia. Zgodnie z nowymi przepisami, spółka dominująca będzie odpowiedzialna za szkody wyrządzone w wyniku wykonania wiążącego polecenia, jeśli spółka zależna nie naprawi szkody w wyznaczonym terminie. Odpowiedzialność ta nie będzie jednak obejmować przypadków, gdy spółka dominująca nie ponosi winy, a także gdy szkoda nie wynika z wykonania polecenia. Zgodnie z nowymi przepisami, spółka dominująca może być także odpowiedzialna za obniżenie wartości udziałów lub akcji w przypadku wykonania wiążącego polecenia, które wpłynęło na wartość kapitału wspólników mniejszościowych.
Nowelizacja wprowadza także rozszerzoną odpowiedzialność spółki dominującej wobec wierzycieli spółki zależnej. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej będzie bezskuteczna, spółka dominująca poniesie odpowiedzialność za szkody wyrządzone wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie będzie ponosić winy lub szkoda nie wyniknie z wykonania wiążącego polecenia.
Uprawnienia w zakresie nadzoru i informacji
Nowe przepisy przyznają również spółce dominującej prawo do dostępu do informacji i dokumentów spółki zależnej w ramach grupy spółek. Spółka dominująca ma prawo przeglądać księgi i dokumenty spółki zależnej oraz żądać od niej informacji, aby zapewnić sprawne zarządzanie grupą spółek. Rada nadzorcza spółki dominującej będzie miała również uprawnienia do sprawowania stałego nadzoru nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną.
Ochrona mniejszościowych akcjonariuszy
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych uwzględnia także ochronę wspólników mniejszościowych w ramach grupy spółek. Wspólnicy lub akcjonariusze mniejszościowi, którzy reprezentują co najmniej 10% kapitału zakładowego spółki zależnej, będą mieli prawo do wniosku o wyznaczenie audytora, który zbada działalność grupy spółek. Dodatkowo, mniejszościowi akcjonariusze będą mogli żądać przymusowego wykupu ich akcji lub udziałów przez spółkę dominującą, jeżeli ta posiada co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej.
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wprowadza istotne zmiany dotyczące zarządzania grupą spółek i odpowiedzialności spółki dominującej. Nowe przepisy prawa holdingowego mają na celu umożliwienie efektywnego zarządzania grupami kapitałowymi, a także zwiększenie ochrony interesów wspólników mniejszościowych i wierzycieli. Spółka dominująca zyska większe uprawnienia do kierowania spółkami zależnymi, jednak nowe przepisy wprowadzają również mechanizmy ochrony przed nadużyciami, zarówno ze strony spółki dominującej, jak i jej spółek zależnych.
Nasza kancelaria wspiera przedsiębiorców w procesach wdrażających nowe regulacje. Jeśli myślisz o wprowadzeniu prawa holdingowego w swojej grupie spółek skontaktuj się z nami.
autor: r. pr. Patrycja Jurczok
Przeczytaj także:
Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę
Wniesienie aportu do spółki kapitałowej
