Likwidacja spółki z o.o.
Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma na celu zakończenie jej działalności i doprowadzenie do ustania jej bytu prawnego. Postępowanie likwidacyjne można podzielić na trzy etapy:
I Otwarcie likwidacji spółki sp. z o.o.
II Działalność podmiotu w trakcie likwidacji
III Zakończenie likwidacji spółki sp. z o.o.
Z poniższego wpisu dowiecie się jak przebiega proces likwidacji krok po kroku.
Otwarcie likwidacji spółki
Zaistnienie przyczyny do rozwiązania spółki z o.o.
Pierwszym etapem jest otwarcie likwidacji. Wymaga ono jednak zaistnienia przyczyny do rozwiązania sp. z o.o. Zgodnie z art. 270 KSH rozwiązanie sp. z o.o. powodują:
1) przyczyny przewidziane w umowie spółki – wspólnicy mogą sami wskazać w umowie spółki przypadki, których zaistnienie będzie prowadziło do rozwiązania sp. z o.o. (np. zrealizowanie konkretnej inwestycji, na potrzeby której została zawiązana, upływ terminu na jaki została utworzona). Mają oni co do zasady dowolność w kreowaniu przyczyn rozwiązania spółki, o ile są one zgodne z prawem;
2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza – najczęściej spotykaną przyczyną rozwiązania tego podmiotu jest uchwała wspólników. Podjęcie uchwały zależy od swobodnego uznania wspólników, które w tym zakresie nie doznaje żadnych ograniczeń. W tym wypadku nie ma znaczenia powód, dla którego spółka stawiana jest w stan likwidacji. Dla swej ważności uchwała musi zostać zaprotokołowana przez notariusza. Uchwała taka powinna zostać podjęta większością 2/3 głosów, chyba, że umowa przewiduje surowsze warunki w tym zakresie (np. jednomyślność). Podobne warunki zostały przewidziane w odniesieniu do uchwały w przedmiocie przeniesienia siedziby za granicę.
Jednak w tym ostatnim przypadku na uwagę zasługuje fakt, że mimo braku właściwych przepisów obowiązujących na gruncie polskiego prawa w zakresie transgranicznego przekształcenia spółki i przeniesienia jej siedziby za granicę, pod uwagę należy brać przede wszystkim zasadę pierwszeństwa stosowania prawa unijnego (zob. zwłaszcza z wyr. TS z 25.10.2017 r., C-106/16, Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o. w likwidacji, ECLI:EU:C:2017:804, Legalis). Powyższe wynika z tego, że po 25 października 2017 roku polskie sądy rozpoznając przypadki przeniesienia statutowej siedziby spółki polskiej do innego państwa UE, powinny odmówić zastosowania przepisów polskiego KSH, które przewidują obowiązek przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w Polsce z uwagi na ich niezgodność z unijną zasadą swobody przedsiębiorczości (art. 49 i 54 TFUE).
21) w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, również uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki opatrzona przez wszystkich wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym – w takim przypadku uchwała nie musi być sporządzona przez notariusza, jeśli została opatrzona przez wszystkich wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym albo podpisem osobistym;
3) ogłoszenie upadłości spółki z o.o. – w takim przypadku rozwiązanie spółki następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego i wykreśleniu spółki z rejestru. Ramy niniejszego artykułu nie pozwalają jednak na omówieniu w całości postępowania upadłościowego;
4) inne przyczyny przewidziane prawem – chodzi przede wszystkim o te przypadki, gdzie z uwagi na niezgodność z wymogami przepisów Sąd rejestrowy zobowiązany jest z urzędu wydać postanowienie o rozwiązaniu spółki. Są to np. sprzeczność przedmiotu działalności sp. z o.o. określonego w umowie lub w statucie z przepisami prawa, brak zdolności do czynności prawnych osób podpisanych pod umową spółki lub statutem w chwili podpisywania.
5) poza przypadkami, o których mowa powyżej, sąd może wyrokiem orzec rozwiązanie spółki:
a) na żądanie wspólnika lub członka organu, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki;
b) na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność sp. z o.o. naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.
„Zmiana nazwy” spółki z o.o.
Jak wskazano powyżej zaistnienie przyczyny rozwiązania spółki prowadzi do rozpoczęcia likwidacji tego podmiotu. Od tej chwili powinna występować w obrocie jako spółka w likwidacji.
Dla przykładu jeśli firma spółki brzmi ABC spółka z ograniczoną odpowiedzialnością będzie ona brzmieć ABC spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji. W tym zakresie nie jest potrzebna zmiana umowy takiej spółki co do jej nazwy.
Likwidatorzy
Z dniem otwarcia likwidacji wygasa mandat członków zarządu, zaś likwidatorzy przejmują kompetencje jakie były wcześniej przypisane organowi zarządzającemu. Pamiętajmy jednak, że likwidator nie jest organem spółki – jest jej przedstawicielem (tak M. Michalski, w: SPP, t. 17A, 2015, s. 619). Dodatkowo należy mieć na uwadze, że z momentem rozpoczęcia likwidacji wygasają udzielone przez spółkę prokury.
Artykuł 276 KSH przewiduje generalną zasadę, że likwidatorami zostają dotychczasowi członkowie zarządu. Odstępstwa od tej zasady mogą wynikać bądź z umowy spółki lub uchwały wspólników. Warto jednak wskazać, że gdy o rozwiązaniu orzeka sąd, to może on jednocześnie ustanowić likwidatorów, wówczas ten sąd będzie wyłącznie uprawniony do odwołania takiego likwidatora. W innych przypadkach, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej, likwidator może być odwołany w drodze uchwały wspólników. Co ciekawe, na wniosek osób mających interes prawny sąd może, z ważnych powodów, odwołać likwidatorów i ustanowić innych. Dotyczy to przede wszystkim wniosków wierzycieli spółki lub jej mniejszościowych wspólników, którzy mają zastrzeżenia do prawidłowości czynności podejmowanych w ramach postępowania likwidacyjnego podejmowanych przez danego likwidatora.
Likwidatorzy mają prawo do prowadzenia spraw podmiotu oraz jego reprezentowania w granicach kompetencji określonych przez czynności likwidacyjne (likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić jej majątek. Nowe interesy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej niż ta przez nich uchwalona).
Zgłoszenie otwarcia likwidacji do sądu rejestrowego
Z uwagi na wyżej opisane zmiany, otwarcie likwidacji w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga zgłoszenia do KRS. Zgłoszenie powinno zawierać wniosek o wykreślenie informacji o osobach wchodzących w skład zarządu, wykreślenie informacji o prokurentach (jeśli byli powołani), a także wniosek o wpisanie danych likwidatorów (imię, nazwisko, adres) oraz sposobu reprezentacji spółki przez likwidatorów. Wniosek podlega opłacie sądowej w wysokości 350,00 zł i obecnie jest składany przez system dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem: https://prs.ms.gov.pl/.
Ogłoszenie otwarcia likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
Poza samym złożeniem wniosku do KRS, spółka musi dokonać ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W ogłoszeniu należy wezwać wszystkich wierzycieli podmiotu do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wniosek o publikację ogłoszenia można złożyć w dowolnym punkcie przyjmowania ogłoszeń do Monitora Sądowego i Gospodarczego.
Wniosek o publikację ogłoszenia w Monitorze Sadowym i Gospodarczym również podlega opłacie. Opłata za publikację ogłoszenia w MSiG jest uzależniona od liczby znaków. Przeciętnie będzie to kwota ok. 400,00 zł.
Bilans otwarcia likwidacji
Kolejnym krokiem w trakcie likwidacji sp. z o.o. jest sporządzenie bilansu na dzień otwarcia likwidacji (dalej bilans likwidacyjny) i przedłożenie tego bilansu do zatwierdzenia przez Zgromadzenie Wspólników.
Likwidatorzy powinni sporządzić bilans likwidacyjny w terminie 15 dni od dnia otwarcia likwidacji.
Z uwagi na fakt, że zgodnie z ustawą o rachunkowości księgi rachunkowe zamyka się na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości, a otwiera na dzień jej rozpoczęcia lub ogłoszenia upadłości, to oprócz bilansu likwidacyjnego zajdzie konieczność sporządzenia sprawozdania finansowego za okres od początku roku obrotowego do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia likwidacji. Dla przykładu jeśli otwarcie nastąpiło 15.02.2020 r., to:
- księgi rachunkowe należy zamknąć według stanu na dzień 14.02.2020 r.;
- na dzień 15.02.2020 r. należy otworzyć księgi rachunkowe;
- na dzień 15.02.2020 r. należy sporządzić bilans likwidacyjny;
- należy sporządzić sprawozdanie finansowe za okres od początku danego roku obrotowego do dnia 14.02.2020 r.
Chciałbyś zlikwidować swoja spółkę z o.o.? Skontaktuj się z nami!
Działalność spółki z o.o. w trakcie likwidacji
Czynności likwidacyjne
Skutkiem wszczęcia procesu likwidacji jest zmiana celu istnienia sp. z o.o. w likwidacji, która nie jest już nakierowana na osiągnięcie wspólnego celu gospodarczego przez jej wspólników, ale na zakończenie działalności. W ramach postępowania likwidacyjnego likwidatorzy spółki powinni doprowadzić do spłaty zobowiązań, ściągnięcia wierzytelności, upłynnienia pozostałego majątku sp. z o.o. i jego podziału pomiędzy wspólników. Warto dodać, że do wszczęcia nowych interesów likwidatorzy są uprawnieni wówczas, gdy jest to potrzebne do zakończenia spraw będących już w toku. Celem tego procesu jest więc uporządkowanie i zakończenie spraw sp. z o.o.
Na tym etapie powinno dojść do zaspokojenia wierzycieli, którzy zgłoszą swoje roszczenia na skutek ogłoszenia spółki opublikowanego w MSiG, o którym pisaliśmy powyżej. A co jeśli zgłoszone wierzytelności są sporne, niewymagalne lub wierzyciele znani spółce nie zgłosili swoich roszczeń? Sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia takich wierzycieli, należy złożyć do depozytu sądowego.
Podział majątku spółki z o.o.
Jeśli po dokonaniu czynności w ramach postępowania likwidacyjnego pozostanie majątek, to koniecznym jest jego podział pomiędzy wspólników. Jak pisaliśmy powyżej, podział majątku nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwania wierzycieli do zgłaszania wierzytelności. Podział następuję bądź proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów lub w inny przewidziany w umowie sposób.
Moment podziału majątku ma znaczenie z punktu widzenia wierzycieli zgłaszających swoje wierzytelności. Wierzyciele, którzy nie zgłosili swoich roszczeń we właściwym terminie ani nie byli spółce znani, mogą żądać zaspokojenia swoich należności z majątku spółki jeszcze niepodzielonego. Wspólnicy, którzy w ramach podziału majątku dokonanego po upływie 6 miesięcy od daty ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich część majątku spółki, nie są obowiązani do jej zwrotu w celu pokrycia należności spóźnionych wierzycieli.
Sprawozdania finansowe
Należy podkreślić, że rozpoczęcie likwidacji w sp. z o.o. nie modyfikuje okresu obejmującego rok obrotowy. Jeśli w ciągu postępowania likwidacyjnego zakończy się rok obrotowy, to za ten rok trzeba będzie sporządzić pełne sprawozdanie finansowe, które będzie musiało zostać zatwierdzone przez zgromadzenie wspólników i złożone do KRS.
Zakończenie likwidacji spółki z o.o.
Sprawozdanie likwidacyjne
Po przeprowadzeniu czynności likwidacyjnych i podziale ewentualnego majątku można przystąpić do czynności zmierzających do zakończenia postępowania likwidacyjnego.
Na tym etapie powinno dojść do zaspokojenia wierzycieli, którzy zgłoszą swoje roszczenia na skutek ogłoszenia spółki opublikowanego w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, o którym pisaliśmy powyżej. A co jeśli zgłoszone wierzytelności są sporne, niewymagalne lub wierzyciele znani spółce nie zgłosili swoich roszczeń? Sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia takich wierzycieli, należy złożyć do depozytu sądowego.
Sprawozdanie likwidacyjne powinno zostać ogłoszone w siedzibie spółki jeszcze przed zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z o.o. z rejestru przedsiębiorców KRS.
Przechowywanie dokumentacji spółki
Przepisy obowiązującego prawa nakładają na likwidowane sp. z o.o. obowiązek wyznaczenia przechowawcy dokumentacji spółki. Stosownie do art. 288 § 3 KSH księgi i dokumenty rozwiązanej sp. z o.o. powinny być oddane na przechowanie osobie wskazanej w umowie spółki lub w uchwale wspólników. Uchwała może określać przechowawcę tylko wówczas, gdy nie wskazuje go umowa. W braku takiego wskazania, przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy.
Istotne jest to, że jeśli w trakcie prowadzonej działalności sp. z o.o. zatrudniała pracowników, to jest zobowiązana przekazać dokumenty osobowe i płacowe pracowników do przechowania jednemu z uprawnionych do tego podmiotów. Zasady przechowywania dokumentacji kadrowej w przypadku likwidacji pracodawcy określa ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. 1983 Nr 38 poz. 173 z pozn. Zm., daje zwana ZasArchU). Zgodnie z art. 51u ust. 1 ZasArchU w przypadku postawienia pracodawcy w stan likwidacji lub ogłoszenia jego upadłości odpowiednio likwidator lub syndyk wskazuje podmiot prowadzący działalność w dziedzinie przechowywania dokumentacji, któremu zostanie ona przekazana do dalszego przechowywania, zapewniając na ten cel środki finansowe na czas, jaki pozostał do końca okresu przechowywania dokumentacji ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Działalność gospodarcza w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania jest działalnością regulowaną, która może być wykonywana tylko przez podmioty wpisane do rejestru przechowawców akt osobowych i płacowych. Podmioty te przechowują odpłatnie dokumentację przez wymagany czas na podstawie zawartej ze spółką umowy. Umowa dotycząca przechowania dokumentacji płacowej i osobowej likwidowanej spółki powinna zostać zawarta zanim spółka zostanie wykreślona z rejestru, a środki na ten cel powinny zostać zabezpieczone przed zakończeniem postępowania likwidacyjnego.
Zgłoszenie do sądu rejestrowego rozwiązania sp. z o.o.
Ostatnim etapem tego procesu jest złożenie wniosku do sądu rejestrowego o wykreślenie spółki z KRS. Rozwiązanie sp. z o.o. następuje z chwilą wykreślenia spółki z KRS.
Wniosek o wykreślenie również podlega opłacie w łącznej wysokości 400,00 zł.
Wykreślenie spółki z rejestru kończy postępowanie likwidacyjne, ale nie wypełnia wszystkich obowiązków nałożonych na likwidatorów. Ustawodawca przewidział dla likwidatorów sp. z o.o. jeszcze jeden obowiązek, który powstaje już po wykreśleniu spółki z KRS. Zgodnie z art. 290 KSH po rozwiązaniu sp. z o.o.i likwidator spółki albo syndyk zawiadamia właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego.
Czas trwania likwidacji
Nie ma określonego czasu trwania likwidacji sp. z o.o. Trwa ona aż do wykonania wszystkich czynności składających się na postępowanie likwidacyjne. W przypadku likwidacji sp. z o.o. proces ten trwa zazwyczaj ok. 7-8 miesięcy (min. 6 miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia w MSiG), zaś finalnie jego długość zależy od aktualnego stanu spółki i ewentualnych zobowiązań.
Uchwała o dalszym istnieniu spółki
Warto wskazać, że otwarcie likwidacji w spółce nie oznacza, że spółka musi zostać rozwiązana. Do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców KRS jednomyślna uchwała wszystkich wspólników (KSH stanowi o uchwale wspólników a nie zgromadzenia wspólników a zatem zwołanie zgromadzenia nie jest konieczne, ale jest dopuszczalne) o dalszym istnieniu spółki może zapobiec jej rozwiązaniu, chyba że z żądaniem rozwiązania wystąpił niebędący wspólnikiem członek organu spółki lub organ państwowy, o którym mowa w art. 271 pkt 2 KSH (tj. organ oznaczony w odrębnej ustawie), albo w przypadkach określonych w art. 21 KSH (przesłanki rozwiązania przez sąd rejestrowy).
Podjęcie uchwały o dalszym istnieniu spółki powoduje utratę przez likwidatorów pełnionej funkcji i mandatu do działania za spółkę. Zatem, obok odtworzenia majątku spółki, konieczne będzie również powołanie przez zgromadzenie wspólników członków zarządu. Przepisy KSH nie przewidują objęcia z mocy prawa funkcji członków zarządu przez osoby, które pełniły tę funkcję przed wszczęciem postępowania likwidacyjnego.
Autor: Patrycja Jurczok
Chciałbyś zlikwidować swoja spółkę z o.o.? Skontaktuj się z nami!
Przeczytaj także:
Likwidacja spółki akcyjnej krok po kroku
Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę
Podwyższenie kapitału zakładowego w sp. z o.o.
Obowiązki sprawozdawcze spółki z o.o.
