Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej – tryb zwykły
Zgodnie z art. 431 KSH podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej wymaga zmiany statutu i następuje w drodze emisji nowych akcji lub podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Warto także zasygnalizować, że kodeks spółek handlowych przewiduje również dwa szczególne tryby podwyższenia kapitału zakładowego tj.: podwyższenie w granicach kapitału docelowego (art. 444 KSH), oraz warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego (art. 448 KSH).
Skupiając się jednak na tzw. zwykłym trybie podwyższenia kapitału zakładowego musimy pamiętać, że podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej, zgodnie z art. 431 § 1 KSH, może nastąpić poprzez:
- emisję nowych akcji,
- podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych – polega na zwiększeniu wartości nominalnej dotychczasowych akcji bez emisji nowych akcji. Sposób ten oznacza konieczność wniesienia przez akcjonariuszy dodatkowych wkładów,
- jak również z łącznym wykorzystaniem metod wskazanych w punkcie 1) i 2) powyżej – możliwość podwyższenia kapitału zakładowego przez emisję nowych akcji i równoczesne podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji zostało również zaakceptowane w orzecznictwie przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z 15.3.2007 r. (II CSK 529/06, Pr. Sp. 2008, Nr 4; por. też wyr. SA w Łodzi z 25.9.2014 r., I ACa 680/13, Legalis)[1].
Uchwała w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego
Chcąc dokonać podwyższenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej należy zwołać Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które podejmie odpowiednią uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału z jednoczesną zmianą statutu spółki. Należy pamiętać, że uchwała powinna być bezwzględnie zaprotokołowana przez notariusza (co odróżnia podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o., o którym pisaliśmy tutaj). Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego w spółce akcyjnej powinna zawierać elementy obligatoryjne wskazane w art. 432 KSH.
W szczególności, uchwała ta powinna zawierać:
- sumę, o jaką kapitał zakładowy ma być podwyższony;
- oznaczenie, czy akcje nowej emisji są na okaziciela, czy imienne;
- szczególne uprawnienia, jeżeli uchwała przewiduje przyznanie takich uprawnień akcjom nowej emisji;
- cenę emisyjną nowych akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do oznaczenia ceny emisyjnej;
- datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie;
- terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji albo upoważnienie udzielone zarządowi lub radzie nadzorczej do określenia tych terminów albo termin zawarcia przez spółkę umowy o objęciu akcji w trybie art. 431 § 2 pkt 1;
- przedmiot wkładów niepieniężnych i ich wycenę oraz osoby, które mają objąć akcje za takie wkłady, łącznie z podaniem liczby akcji, które mają przypaść każdej z nich,
Widełkowe podwyższenie kapitału zakładowego
Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego wcale nie musi wskazywać „sztywnej” kwoty o jaką nastąpi podwyższenie kapitału zakładowego. Istnieje możliwość dokonania tzw. widełkowego podwyższenia kapitału zakładowego, które polega na tym, że w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego wskazujemy maksymalną kwotę o jaką może nastąpić podwyższenie. Takie rozwiązanie jest szczególnie polecane w przypadku, kiedy nie jesteśmy pewni ilu inwestorów obejmie akcje nowej emisji.
Jeśli jednak zdecydujemy się na widełkowe podwyższenie, należy pamiętać, że Zarząd będzie musiał złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego o wysokości objętego kapitału zakładowego. Wysokość objętego kapitału powinna mieścić się w określonych przez uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego granicach (art. 310 § 2
w zw. z art. 431 § 7KSH).
Sposoby objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym
Objęcie akcji w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego, polegającego na emisji nowych akcji, może nastąpić w drodze:
- subskrypcji prywatnej ( 431 § 2 pkt 1KSH) – tj. złożenia oferty przez spółkę i jej przyjęcia przez oznaczonego adresata; przyjęcie oferty następuje na piśmie pod rygorem nieważności,
Ten rodzaj subskrypcji jest związany z wyłączeniem (bądź ograniczeniem) prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy. Subskrypcja prywatna jest stosunkowo „wygodna”, ponieważ spółka może poniekąd zdecydować sama komu zostaną zaoferowane akcje. Najczęściej adresatem oferty jest inwestor – a więc osoba spoza grona dotychczasowych akcjonariuszy, którym nie służy prawo poboru. Należy jednocześnie pamiętać, że spółka może również skierować taką ofertę do dotychczasowego akcjonariusza. - subskrypcji zamkniętej ( 431 § 2 pkt 2KSH) – zaoferowania akcji wyłącznie akcjonariuszom, którym służy prawo poboru. Zasadą jest, że w takim przypadku akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa objęcia nowych akcji w stosunku do liczby posiadanych akcji (prawo poboru). Akcjonariuszom tym Spółka składa ofertę, wzywając ich jednocześnie do objęcia akcji przez ogłoszenie w MSiG, przy wykorzystaniu listów poleconych (art. 434 KSH) prospektu albo memorandum informacyjnego (art. 436 KSH). Akcjonariusz, który zamierza zrealizować prawo poboru musi dokonać zapisu na akcje (art. 437 KSH). Spółka przydzieli akcjonariuszowi akcje te, po ich opłaceniu (art. 434 § 2 pkt 6 KSH, art. 439 KSH).
- subskrypcji otwartej – zaoferowania akcji w drodze ogłoszenia zgodnie z art. 440 § 1, skierowanego do osób, którym nie służy prawo poboru. Będą to zatem najczęściej osoby, które nie są jeszcze akcjonariuszami. Oferta może być zaadresowana zarówno do nieoznaczonego, jak i oznaczonego podmiotu (art. 431 § 3a KSH). Warto jednak zaznaczyć, że subskrypcja otwarta jest najczęściej skierowana do nieoznaczonego kręgu osób, bowiem dyktowane jest to trybem tej subskrypcji, który polega na proponowaniu nabycia akcji w prospekcie emisyjnym, memorandum informacyjnym bądź przez ogłoszenie[2].
Ile mamy czasu na zgłoszenie podwyższenia kapitału do KRS?
Już na wstępie należy odpowiedzieć „to zależy”, bowiem termin na złożenie wniosku do sądu rejestrowego
o podwyższeniu kapitału zakładowego zależy od tego czy akcje wyemitowane w oparciu o podwyższenie będą stanowić przedmiot oferty publicznej, objętej prospektem albo memorandum informacyjnym, na podstawie przepisów ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych[3], czy też nie.
Jeśli nowo wyemitowane akcje nie stanowią przedmiotu oferty publicznej, spółka ma 6 miesięcy na zgłoszenie do sądu rejestrowego uchwały w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego. Należy pamiętać, że termin ten liczy się od dnia podjęcia uchwały o podwyższeniu (art. 431 § 4 KSH). W dalszej części art. 431 § 4 KSH czytamy także, że w sytuacji kiedy akcje nowej emisji stanowią przedmiot oferty publicznej, wówczas na zgłoszenie podwyższenia mamy 12 miesięcy od dnia zatwierdzenia prospektu albo memorandum informacyjnego, oraz nie później niż po upływie miesiąca od dnia przydziału akcji, przy czym wniosek o zatwierdzenie prospektu albo memorandum informacyjnego nie może zostać złożony po upływie czterech miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego.
Oba powyższe terminy tj. 6 i 12 miesięcy o których wspomina art. 431 § 4 KSH, mają charakter terminów zawitych[4].
Wpis podwyższenia do KRS
Warunkiem skutecznego podwyższenia kapitału zakładowego jest wpis tego faktu w rejestrze przedsiębiorców KRS. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje z chwilą dokonania wpisu w KRS, a zatem wpis ten ma charakter konstytutywny.
Warto mieć na uwadze, że sytuacji w której z jakiś względów zarząd nie złoży wniosku o wpis podwyższenia kapitału zakładowego do KRS w przewidzianym przez kodeks spółek handlowych terminie, Zarząd będzie zobowiązany do dokonania zwrotu wkładów pieniężnych (bądź niepieniężnych), osobom które objęły i pokryły akcje. To samo dotyczyć będzie sytuacji, jeśli uprawomocniło się postanowienie sądu o odmowie rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego (art. 431 § 5 KSH).
Prawo poboru a prawa do akcji (PDA)
Na koniec, wyjaśnijmy także krótko różnicę między prawem poboru a PDA, ponieważ terminy te bardzo często budzą wątpliwości.
Prawo poboru to uprawnienie, które daje akcjonariuszom pierwszeństwo w objęciu akcji nowej emisji w przypadku podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego. Jest prawem, które przysługuje co do zasady każdemu akcjonariuszowi i stanowi tzw. prawo korporacyjne. Jeśli w uchwale o podwyższeniu kapitału nie zostanie ono wyłączone (bądź ograniczone), wówczas pozwala na zachowanie przez dotychczasowych akcjonariuszy dotychczasowych proporcji posiadanych akcji w kapitale zakładowym (pamiętajmy, że co do zasady akcje nowych emisji przysługują akcjonariuszom w stosunku do liczby akcji już posiadanych)[5].
Prawa do akcji (tzw. PDA) zgodnie z art. 3 pkt 1) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi[6] to nic innego jak szczególnego rodzaju papier wartościowy. Uprawnia on do otrzymania niemających formy dokumentu akcji nowej emisji spółki publicznej. Uprawnienie do uzyskania akcji powstaje w chwili dokonania ich przydziału i wygasa z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych bądź z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców[7].
Autor: Alicja Olszar
Zaciekawił Cię ten artykuł, masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu, wszelkie dane znajdziesz tutaj.
[1] I. Mika, komentarz do art. 431 KSH [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2020, Legalis.
[2] I. Mika, komentarz do art. 431 KSH [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2020, Legalis, a także S. Sołtysiński, Komentarz do ustawy: KSH t.j. z dnia 19-4-2013 (Dz.U. 2013, Nr 169, poz. 1030) Opracowanie redakcyjne na podstawie: Prawo spółek kapitałowych, 2016, Legalis.
[3] z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 184, poz. 1539 z późn. zm.), Legalis.
[4] S. Sołtysiński, M. Mataczyński, T. Sójka, w: Sołtysiński i in., Komentarz KSH, t. 3, 2013, s. 1596, Nb 46; I. Mika, komentarz do art. 431 KSH [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2020, Legalis.
[5] I. Mika, komentarz do art. 433 KSH [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2020, Legalis..
[6] z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 183, poz. 1538).
[7] M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi [w:] M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2018, Legalis.
