Sprzedaż udziałów w spółce z o.o.
Pytania o zasady nabycia udziałów w spółce z o.o. otrzymujemy przynajmniej kilka razy w miesiącu. Zbycia udziałów w tej formie nie należy mylić ze zbyciem praw i obowiązków wspólników spółek osobowych, czyli spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej czy partnerskiej. W odniesieniu do każdej z wyżej wskazanych form prawnych przepisy ustalają odrębne zasady dotyczące wystąpienia i wstąpienia nowego wspólnika, a co za tym idzie udziały są zbywane w inny sposób. Mając jednak na uwadze, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi najpopularniejszą formę prowadzenia działalności gospodarczej w naszym kraju, jak i na świecie, poniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat zbycia udziałów w tej formie prawnej.
Sprzedaż udziałów w spółce – forma prawna
Odpowiadając na nurtujące pytanie jak nabyć udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (oraz jak bezpiecznie je sprzedać) zaczniemy od formy prawnej samej umowy. Umowa nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zawiera się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, zatem ta transakcja połączona jest z koniecznością wizyty u notariusza.
W przypadku jednak, kiedy umowa spółki została zawarta przy wykorzystania wzorca w systemie teleinformatycznych (ePUAP), zbycie jest również możliwe poprzez system teleinformatyczny, gdzie oświadczenia zbywcy i nabywcy należy opatrzyć kwalifikowanych podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Taką możliwość daje art. 180 § 2 KSH, zatem tradycyjna umowa sprzedaży udziałów zastępowana jest oświadczeniami stron i zbyć udziały można w formie zdalnej.
Ograniczenia podczas sprzedaży udziałów
Przed dokonaniem transakcji warto wcześniej przejrzeć umowę spółki z o.o. Jeśli jesteś kupującym, poproś o aktualną wersję sprzedającego. Jeśli jesteś zbywcą i nie masz pewności co do aktualnej wersji, to warto poprosić o nią zarząd. Umowa spółki może ograniczać możliwość zbycia udziałów przez wspólnika, co najczęściej przejawia się w konieczności uzyskania przez zbywającego zgody spółki. Taka zgoda na zbycie udziałów w niektórych przypadkach może być wyrażona przez zarząd bądź też zależna od uchwały wspólników, co powinno być uregulowane w umowie spółki. Jeśli spółka nie wyrazi zgody to czynność taka uznawana jest za bezskuteczną. Kolejnym ograniczeniem może być prawo pierwszeństwa dotychczasowych wspólników do kupna sprzedawanych udziałów. Warto również zwrócić uwagę na postanowienia dotyczące wymaganej większości przy głosowaniu, quorum czy uprzywilejowania udziałów. W umowie spółki mogą znaleźć się takie zapisy, które skutkować będą dysproporcją pomiędzy liczbą wkładów a rzeczywistą liczbą głosów na Zgromadzeniu Wspólników. Udziały mogą również być obciążone prawami osób trzecich, na co również warto zwrócić uwagę. Ostatnią rzeczą jest zwrócenie uwagi na kapitał zakładowy i ewentualne ograniczenia i uprawnienia w podnoszeniu kapitału przez dotychczasowych wspólników oraz warunki wypłaty dywidendy.
Pamiętajmy, że wartość nominalna udziałów może różnić się od ich rynkowej wartości, co zależy najczęściej od sytuacji majątkowej spółki.
Treść umowy zbycia udziałów spółki
Nawet jeśli dokonano gruntownej analizy umowy spółki czy też jej dokumentów finansowych spółki warto w treści umowy nabycia zabezpieczyć się na wypadek zdarzeń, których nie opisuje umowa spółki. Udziały mogą być np. przedmiotem egzekucji, stąd też zbywca powinien oświadczyć w umowie, że nie jest prowadzona w stosunku do nich egzekucja ani nie są przedmiotem żadnego innego postępowania. Jeśli zmianie uległ np. zarząd lub została powzięta jakakolwiek inna uchwała wspólników nieujawniona w rejestrze przedsiębiorców, to zbywca również powinien o niej powiadomić, ewentualnie oświadczyć, że żadnej takiej uchwały nie powzięto. Nawet jeśli jako kupujący są Państwo pewni, że nabycie udziałów nie niesie za sobą konieczności uzyskania zgody organu spółki (bądź już takie oświadczenie Państwo macie) to i tak warto zaznaczyć również to oświadczenie zbywcy oraz wszelkie inne ograniczenia. W umowie nabycia często pojawia się oświadczenie kupującego co do tego, że znany jest mu stan majątkowy spółki, dlatego warto przez zakupem zapoznać się z dokumentami finansowymi podmiotu.
Często w praktyce spotkamy się z pytaniami, czy jeśli zbywca kupił udziały od poprzedniego właściciela w dwóch umowach (zawartych w odstępach czasowych) to czy również wspólnik ten może zbyć te udziały podpisując dwie (lub więcej umów). Odpowiedź jest oczywiście negatywna. W takiej sytuacji wystarczy zawrzeć jeden kontrakt obejmujący całość udziałów.
Zawiadomienie spółki o zbyciu udziałów
Po podpisaniu umowy jej strony powinny zawiadomić spółkę w formie pisemnej o przejściu udziałów na nowego wspólnika przedstawiając dowód na dokonanie tej transakcji. Prawo przewidziało ten obowiązek w art. 187 § 1 KSH. Strony w umowie mogą oczywiście wskazać, która ze stron jest odpowiedzialna za prawidłowe dokonanie tego zawiadomienia.
Podatek od sprzedaży udziałów, jak rozliczyć sprzedaż udziałów w spółce z o.o., sprzedaż udziałów a PCC
Przejście udziałów na nowego wspólnika nie pozostaje neutralne podatkowo. Na sprzedającego nałożony jest obowiązek odprowadzenia podatku dochodowego PIT (gdy sprzedającym jest osoba fizyczna) bądź CIT (gdy zbywcą jest osoba prawna). Stawka podatku określona została w wysokości 19 % zarówno dla PIT jak i CIT. Podstawą opodatkowania jest kwota jaką uzyskał sprzedający, pomniejszona o koszty jakie poniósł w związku z nabyciem tych udziałów. Kupujący z kolei zobowiązany jest do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Stawka PCC dla tej czynności wynosi 1 %. Obowiązek podatkowy powstaje w dniu zawarcia umowy. Kupujący w ciągu 14 dni od dnia zawarcia tej umowy powinien złożyć do właściwego urzędu skarbowego deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych i wpłacić należną kwotę podatku.
Co ważne, zbycie udziałów w spółce z o.o. nie podlega opodatkowaniu VAT.
Koszt notarialnego poświadczenia podpisu jest z kolei uzależniony od ceny sprzedawanych udziałów.
Obowiązki związane z Krajowym Rejestrem Sądowym
Spółka powinna zgłosić zmianę w zakresie posiadanych udziałów do KRS w terminie 7 dni od dnia dokonania tej czynności. W ramach zgłoszenia należy złożyć wymagane formularze KRS razem z aktualną listą wspólników. Należy pamiętać, że pomimo powszechnego obowiązku zgłoszenia każdej zmiany, w rejestrze KRS ujawniani się tylko tych wspólników, którzy posiadają minimum 10 % ogólnej liczby udziałów.
Sprzedaż udziałów a odpowiedzialność za długi spółki
W wyniku nabycia udziału lub jego części nabywca odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia należne spółce ze sprzedanego udziału w spółce lub jego części (art. 186 § 1 KSH). Odpowiedzialność ta dotyczy zatem roszczeń związanych z udziałem np. powtarzających się świadczeń niepieniężnych czy dopłat. Kupujący odpowiada solidarnie ze sprzedającym, tzn. spółka może żądać spełnienia całości lub części świadczenia od zbywcy i nabywcy łącznie lub od każdego z nich z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z nich zwalnia drugiego (art. 366 KC)[1]. Co za tym idzie kupujący nie odpowiada za zobowiązania ściśle powiązane z osobą zbywającego, czy za zobowiązania samej spółki zaciągnięte względem osób trzecich.
Jak wskazano powyżej, nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest skomplikowaną procedurą, niemniej należy pamiętać o kilku czynnościach, których pominięcie może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami dla obu stron. Jeśli masz jakieś pytanie zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią we Wrocławiu.
[1] Z. Jara, komentarz do art. 186 KSH [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis.
Przeczytaj także:
Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę
Spółka na Malcie-korzyści podatkowe
