Sukcesja firm jednoosobowych – łatwy sposób na zabezpieczenie swojej firmy
Śmierć przedsiębiorcy powoduje, że kończy się byt prawny przedsiębiorstwa nierzadko budowanego przez wiele lat. Dotychczasowe przepisy nie dawały w zasadzie żadnej możliwości na prowadzenie przedsiębiorstwa przez następców prawnych, zaś śmierć przedsiębiorcy powodowała wygaśnięcie wszystkich umów handlowych i nierzadko oznaczała przykre konsekwencje w postaci utraty pracy osób zatrudnionych w takim przedsiębiorstwie – innymi słowy de facto z chwilą śmierci przedsiębiorcy przedsiębiorstwo przestawało istnieć .
Pojawia się zatem pytanie jak umożliwić następcom kontynuowanie działalności takiego jednoosobowego przedsiębiorstwa?
Na gruncie ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629) nasz ustawodawca wprowadził zasadnicze zmiany w tej kwestii. W oparciu o powołaną wyżej ustawę zostały uregulowane zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej CEiDG) oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.
Od 25 listopada 2018 r. przedsiębiorca może wskazać i zgłosić w CEiDG tzw. zarządcę sukcesyjnego, który będzie prowadził sprawy firmy do momentu załatwienia formalności spadkowych. Należy pamiętać, że jest to jedynie rozwiązanie tymczasowe. Należy także zwrócić uwagę, że nie można ustanowić zarządu sukcesyjnego, jeżeli została ogłoszona upadłość przedsiębiorcy.
Sukcesja – powołanie zarządcy sukcesyjnego
Wyznaczenie zarządcy sukcesyjnego może odbyć się na dwa sposoby:
1) powołanie zarządcy przez przedsiębiorcę za życia przedsiębiorcy lub
2) do powołania zarządcy może dojść także po śmierci przedsiębiorcy.
W tym drugim jednak przypadku powołanie zarządcy jest o wiele bardziej skomplikowane
i czasochłonne. Wymaga także udziału notariusza oraz zachowania formy aktu notarialnego. Prócz zgody samego zarządcy potrzebna jest również zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział
w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.
Po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać:
a) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
b) spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
c) spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.
Uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
Zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym na zarządcę sukcesyjnego może być powołana osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.
Zarządcą sukcesyjnym nie może być osoba, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe[1] lub środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.
Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba. Niemniej przedsiębiorca może powołać zarządcę sukcesyjnego na wypadek, gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji albo nie mógł jej pełnić z powodu śmierci, ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, odwołania go przez przedsiębiorcę albo uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie, o którym mowa powyżej.
Warto jednak zapamiętać, że zarządca sukcesyjny nie staje się sukcesorem przedsiębiorcy. Jego jedynym zadaniem jest prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu załatwienia formalności spadkowych przez spadkobierców.
Sukcesja firmy – najważniejsze korzyści z ustanowienia zarządcy sukcesyjnego
- pełna płynność działania przez przedsiębiorstwo,
- ustanowiony zarządca natychmiast po śmierci przedsiębiorcy będzie mógł zająć się prowadzeniem firmy,
- w mocy pozostają umowy z pracownikami oraz dotychczas podpisane umowy handlowe,
- nie nastąpi wyrejestrowanie podatnika VAT,
- przedsiębiorstwo w spadku co do zasady kontynuuje dotychczasową metodę opodatkowania po zmarłym przedsiębiorcy,
- udzielone koncesje, zezwolenia czy licencje nie wygasają.
Nazwa przedsiębiorstwa
W sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny posługuje się dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodaniem oznaczenia „w spadku”.
Prowadząc przedsiębiorstwo w spadku, zarządca sukcesyjny powinien posługiwać się własnymi danymi, a także firmą zmarłego przedsiębiorcy np. Jan Kowalski zarządca sukcesyjny prowadzący przedsiębiorstwo w spadku pod firmą „ABC Jan Nowak w spadku”.
Wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego
Z założenia zarząd sukcesyjny jest instytucją tymczasową, która ma umożliwić spadkobiercom uporządkowanie spraw związanych ze spadkobraniem przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa. Jest to więc instytucja czasowa.
Maksymalny okres trwania zarządu sukcesyjnego, niezależnie od spełnienia innych warunków przewidzianych w ustawie o zarządzie sukcesyjnym, wynosi 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Sąd z ważnych przyczyn może przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przedłużyć okres zarządu sukcesyjnego na czas nie dłuższy niż 5 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.
[1] (Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 i 2491 oraz z 2018 r. poz. 398, 685, 1544 i 1629), Legalis.
POZOSTAŁE ARTYKUŁY WARTE POLECENIA:
Status OPP – co to jest i jakie są korzyści?
