Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – o czym warto pamiętać
Zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób (zarówno osób fizycznych jak i prawnych, tj. np. inną spółkę). Stosownie do postanowień art. 4 § 1 pkt 3 Kodeksu spółek handlowych – spółką jednoosobową jest taka spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może zostać założona przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Dopuszczalne jest natomiast późniejsze nabycie wszystkich udziałów istniejącej już spółki z o.o. przez inną jednoosobową spółkę z o.o.
O tym jakie są zalety prowadzenia działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogliście już przeczytać u nas na blogu w innych wpisach (tutaj). Przypomnijmy zatem, że zaletą prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest przede wszystkim brak odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada ona sama całym swoim majątkiem. Dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, to odpowiedzialność może zaktualizować się po stronie członków zarządu. Jednak wówczas członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności w przypadkach uregulowanych w art. 299 § 2 k.s.h. Natomiast odpowiedzialność wspólników co do zasady jest wyłączona i może powstać wyłącznie w kilku szczególnych sytuacjach, wyraźnie wskazanych w Kodeksie spółek handlowych (np. przypadki opisane w art. 13 k.s.h.).
Z uwagi na powyższe, prowadzenie działalności gospodarczej w tej formie cieszy się stałym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców, w tym także tych, którzy wcześniej prowadzili działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej i zdecydowali się na zmianę formy prowadzonej działalności właśnie ze względu na możliwości ograniczenia odpowiedzialności. Trzeba jednak zaznaczyć, że założenie i funkcjonowanie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością różni się nieco od zakładania i funkcjonowania spółek wieloosobowych, tzn. posiadających co najmniej dwóch wspólników.
Założenie jednoosobowej spółki z o.o.- akt założycielski
Zawiązanie jednoosobowej spółki z o.o. następuje przez podpisanie aktu założycielskiego (sporządzonego w formie aktu notarialnego). W przypadku spółki z o.o. wieloosobowej – wspólnicy podpisują umowę spółki (także w formie aktu notarialnego).
Jednoosobowa spółka z o.o. w organizacji
W okresie pomiędzy zawarciem umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub podpisaniem aktu założycielskiego, a rejestracją spółki w KRS, spółka z o.o. posiada status spółki w organizacji. W tym czasie nie posiada ona osobowości prawnej, ale ma przyznaną zdolność prawną. To oznacza, że spółka z o.o. w organizacji może być podmiotem praw i obowiązków, tj. m.in. zawierać umowy itp.
Zgodnie z art. 161 § 2 k.s.h. spółka z o.o. w organizacji może być reprezentowana tylko przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników jeśli zarząd nie został jeszcze powołany albo gdy zarząd z innych przyczyn nie jest zdolny do działania. Jednocześnie zgodnie z art. 162 k.s.h. w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki. To oznacza, że zarząd może reprezentować jednoosobową spółkę z o.o. w organizacji, o ile jego jedynym członkiem nie jest jedyny wspólnik spółki z o.o. w organizacji. Podobnie- pełnomocnikiem spółki w organizacji nie może zostać ustanowiony jedyny wspólnik tej spółki. Wyjątkiem tutaj jest możliwości dokonania zgłoszenia spółki do rejestru przedsiębiorców KRS, które może dokonać wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. w organizacji, o ile oczywiście taki wspólnik będzie pełnił równocześnie funkcję w zarządzie spółki. Możliwość reprezentowania spółki wynika bowiem z pełnienia funkcji w zarządzie a nie z posiadanego statusu wspólnika spółki.
Odpowiedzialność wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.
Jak już zostało powiedziane zaletą prowadzenia działalności gospodarczej w formie sp. z o.o. jest ograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki. Wspólnik, który zakłada jednoosobową spółkę z o.o. najczęściej jednocześnie pełni również funkcję członka zarządu. Trzeba zatem pamiętać, że w takiej sytuacji z uwagi na treść art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli wierzyciel nie będzie w stanie wyegzekwować zobowiązań od spółki, to będzie mógł dochodzić roszczeń od członka zarządu, którym w omawianym przypadku jest wspólnik tej spółki. W konsekwencji taki wspólnik nie będzie mógł skorzystać z dobrodziejstwa w postaci ograniczonej odpowiedzialności.
Forma prawna oświadczeń i umów
Kodeks spółek handlowych przewiduje także dalsze odstępstwa w zakresie funkcjonowania jednoosobowych spółek z o.o. Zgodnie z art. 173 § 1 k.s.h. w przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce (do tej ostatniej sytuacji może dojść wyjątkowo, np. gdy spółka nabyła swoje udziały w drodze egzekucji prowadzonej wobec wspólnika, na zaspokojenie swoich roszczeń oraz gdy spółka nabyła je w celu umorzenia, zob, art. 200 § 1 k.s.h.), oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli jedyny wspólnik jest jednocześnie członkiem wieloosobowego zarządu spółki, to w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników, gdy w spółce nie ma powołanej rady nadzorczej. Natomiast, gdy jedyny wspólnik spółki z o.o. jest także jedynym członkiem jej zarządu, to zgodnie z art. 210 § 2 Kodeksu spółek handlowych w takim przypadku czynności prawne dokonywane między wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymagają dla swej ważności formy aktu notarialnego. Te szczególne regulacje są bardzo istotne i należy o nich pamiętać, bowiem mogą prowadzić do nieważności dokonanych w niewłaściwej formie czynności prawnych.
Pozostając w temacie zawierania umów ze spółką przez wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., to z praktycznego punktu widzenia istotny jest fakt, że nie ma możliwości nawiązania stosunku pracy między jedynym członkiem zarządu jednoosobowej spółki z o.o. a tą spółką. Wynika to z faktu braku podporządkowania pracowniczego, które jest niezbędnym elementem stosunku pracy na gruncie Kodeksu pracy. Doszłoby tutaj do swoistego rodzaju samozatrudnienia, gdzie pracodawca i pracownik to właściwie ta sama osoba. Warto jednak zaznaczyć, że taki członek zarządu może wykonywać swoją funkcję albo na podstawie powołania bądź tez na podstawie umowy cywilnoprawnej, o ile dochowana zostanie właściwa forma prawna przy zawarciu umowy.
Zgromadzenia wspólników w jednoosobowej spółce z o.o.
Pewne różnice można także dostrzec w zakresie przeprowadzania zgromadzeń wspólników. Zgodnie z dyspozycją art. 156 k.s.h. w jednoosobowej spółce z o.o., jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników. Przepisy o zgromadzeniu wspólników powinno stosować się odpowiednio. Odpowiednio, ponieważ trzeba uwzględnić specyfikę związaną z posiadaniem wszystkich udziałów przez jedną osobę.
Ułatwieniem jest to, że co do zasady nie ma konieczności formalnego zwoływania zgromadzeń wspólników. Zgodnie z art. 240 k.s.h. uchwały można powziąć pomimo braku formalnego zwołania zgromadzenia, gdy cały kapitał zakładowy jest reprezentowany, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu odnośnie odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad. Z uwagi na to, ze wszystkie udziały posiada jeden wspólnik, to warunki te będą zawsze spełnione. Co więcej, jedyny wspólnik może w zasadzie powziąć uchwałę w dowolnym miejscu. Dodatkowo przy podejmowaniu uchwał nie jest potrzebne liczenie głosów, sprawdzanie kworum czy osiągniecia odpowiedniej większości głosów za uchwałą, ponieważ jedyny wspólnik dysponuje wszystkimi głosami. Nie ma również potrzeby przeprowadzania głosowań w trybie tajnym.
Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. a ZUS
Z punktu widzenia przedsiębiorcy, który zamierza prowadzić działalność w formie jednoosobowej spółki z o.o. istotny może być także fakt, że wspólnik takiej spółki podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast, gdy spółka z o.o. posiada co najmniej dwóch wspólników, to nie są oni objęci obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tego tytułu. Przestrzegamy jednak przed zbywaniem/darowaniem wyłącznie 1 udziału na rzecz innego wspólnika, bowiem może to zostać potraktowane jako działanie pozorne. ZUS traktuje bowiem większościowego wspólnika jakby był jedynym wspólnikiem. Sugeruje się zatem zbycie większej ilości udziałów.
WAŻNE: Jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Autor: r. pr. Patrycja Jurczok
Przeczytaj także:
Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę
Sprzedaż udziałów w spółce z o.o.
Polski ( Nowy) Ład – co zrobić by nie stracić?
Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę akcyjną
