Kim jest przedsiębiorca w Polsce?
Jeśli kiedykolwiek poszukiwałeś odpowiedzi na pytanie kim jest przedsiębiorca w Polsce i jaka tak naprawdę jest definicja przedsiębiorcy, to najpewniej wiesz, że odpowiedź na to pytanie wcale nie jest taka prosta. Powyższe wynika z faktu, że poszczególne ustawy zawierają własne definicje przedsiębiorcy. Taka definicja znajduje się m. in. w ustawie Prawo przedsiębiorców, Kodeksie cywilnym czy ustawie prawo własności przemysłowej. W konsekwencji może zdarzyć się tak, że podmiot uważany za przedsiębiorcę na gruncie ustawy Prawo przedsiębiorców nie będzie przedsiębiorcą w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Zatem przypisanie statusu przedsiębiorcy w danych okolicznościach może mieć ogromne znaczenie dla ustalenia istnienia bądź nieistnienia po stronie danego podmiotu określonych praw i obowiązków.
Przedsiębiorca na gruncie ustawy prawo przedsiębiorców
Na wstępie przypominamy, że z dniem 30 kwietnia 2018 r. utraciła moc poprzednio obowiązująca ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, zatem definicji przedsiębiorcy w związku z materią regulowaną przez tę ustawę należy obecnie poszukiwać przede wszystkim we wspomnianej wyżej ustawie Prawo przedsiębiorców.
Zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Definicja ta nieznacznie różni się w stosunku do definicji obowiązującej na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Obecnie obowiązujące przepisy nie uwzględniają w definicji przedsiębiorcy obowiązku wykonywania działalności gospodarczej we własnym imieniu. Ten warunek nie został jednak zupełnie pominięty, bowiem zawarty jest w definicji działalności gospodarczej.
Ponadto warto wskazać, że Prawo przedsiębiorców dzieli dodatkowo przedsiębiorców na trzy kategorie ze względu na średnioroczne zatrudnienie i wysokość obrotu netto:
- mikroprzedsiębiorca;
- mały przedsiębiorca;
- średni przedsiębiorca.
Definicja przedsiębiorcy w Kodeksie cywilnym
Jak podkreślono na wstępie definicja zawarta w ustawie Prawo przedsiębiorców nie jest jedyną istniejąca w obrocie prawnym. Na gruncie prawa cywilnego wypracowano własną definicję. Istnieją spory w doktrynie co do autonomiczności definicji zawartej w Kodeksie cywilnym. Nie wdając się jednak w rozważania na ten temat należy podkreślić, że definicja na gruncie ustawy Prawo przedsiębiorców ma charakter publicznoprawny, natomiast definicja zawarta w Kodeksie cywilnym ma zastosowanie do stosunków prywatnoprawnych. Definicja publicznoprawna może jednak pomóc w interpretacji cywilnoprawnego pojęcia przedsiębiorcy.
Z uwagi na powyższe przypomnijmy, że zgodnie z art. 431 KC przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 definicja jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Zatem o kwalifikacji jako przedsiębiorcy na gruncie prawa cywilnego decydują dwa kryteria: podmiotowe, zgodnie z którym przedsiębiorcą może być każdy podmiot prawa cywilnego oraz funkcjonalne odnoszące się do charakteru prowadzonej działalności, tj. działalność musi być działalnością gospodarczą lub zawodową prowadzoną we własnym imieniu[1].
Zgodnie z powyższą definicją jako przedsiębiorcę traktuje się osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą lub zawodową. W doktrynie ścierają się dwa poglądy co do faktu, czy uzyskanie statusu przedsiębiorcy w rozumieniu Kodeksu cywilnego wymaga posiadania pełnej zdolności do czynności prawnej. Przepis wprost nie uzależnia nadanie statusu przedsiębiorcy od posiadania pełnej zdolności do czynności prawnej. Należałoby zatem przyjąć, że osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnej może prowadzić działalność gospodarczą za pośrednictwem swojego przedstawiciela ustawowego. Do grona przedsiębiorców zaliczani będą wspólnicy spółki cywilnej a nie sama spółka cywilna, która w swej istocie stanowi umowę między przedsiębiorcami.
W odniesieniu do osób prawnych katalog podmiotów, którym przysługuje status przedsiębiorcy jest szeroki. Przede wszystkim należy tu zaliczyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, przy czym należy pamiętać, że te podmioty również mogą prowadzić działalność, która nie będzie działalnością gospodarczą. Poza spółkami gospodarczymi do grupy tej należeć będą m.in. spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, a także stowarzyszenia, fundacje i inne organizacje społeczne, jeśli zdecydują się podjąć działalność gospodarczą.
W rozumieniu Kodeksu cywilnego również ułomne osoby prawne mogą być przedsiębiorcami. Do tej kategorii zalicza się przede wszystkim chodzi o osobowe spółki prawa handlowego, tj. spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe i spółki komandytowo-akcyjne. Przyjmuje się natomiast, że z uwagi na niemożliwość przypisania przymiotu podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, jako przedsiębiorców nie będzie można uznać wspólnot mieszkaniowych[2].
Definicja przedsiębiorcy w innych aktach prawnych
Wskazane powyżej definicje mają wiodące znaczenie w obrocie prawnym. Wiele aktów prawnych wprost odwołuje się do nich i na gruncie tych aktów prawnych stosuje się definicję przedsiębiorcy zawartą bądź w Kodeksie cywilnym lub Prawie przedsiębiorców.
Należy jednak mieć na uwadze, że w niektórych aktach prawnych znajdują się te inne definicje przedsiębiorcy ustalone na potrzeby stosowania zawartych w nich przepisów, wśród przykładów można wskazać ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
Posumowanie
Pojęcie przedsiębiorcy występuje w polskim prawie w wielu znaczeniach. Kodeks cywilny, jak i ustawa Prawo przedsiębiorców przewidują ogólne definicje, do których odwołuje się wiele aktów prawnych. Jednakże wiele ustaw zawiera odrębne definicje przedsiębiorcy, które mają zastosowanie tylko w odniesieniu do konkretnych stanów prawnych i faktycznych. Poszukując odpowiedzi na pytanie kim jest przedsiębiorca należy zatem w pierwszej kolejności sięgnąć do konkretnej ustawy regulującej interesującą nas materię, a dopiero w przypadku braku takiej definicji w przepisach szczególnych można sięgnąć do definicji zawartych Kodeksie cywilnym i ustawie Prawo przedsiębiorców.
Autor: Patrycja Jurczok
[1] Art. 431 KC red. Osajda 2019, wyd. 23/Ł. Żelechowski [2] Art. 431 KC red. Gniewek 2019, wyd. 9/GniewekPrzeczytaj także:
Sukcesja firm jednoosobowych – łatwy sposób na zabezpieczenie swojej firmy
Podział majątku likwidowanej spółki z o.o.
Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę