Odkrywamy różnice – co lepsze spółka z o.o. czy sp. komandytowa?
Wielokrotnie wspominałyśmy już, że wśród przedsiębiorców chętnie wybieraną formą prowadzenia działalności jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Niemniej nasi Klienci, równie często sięgają po spółkę komandytową , której zalety opisywałyśmy w artykule: Spółka komandytowa – zalety. Z uwagi jednak na objęcie tej spółki podatkiem CIT, ta tendencja uległa nieco zmianie. Jeśli stoicie przed wyborem formy prowadzonej działalności, to poniższy artykuł może okazać się pomocny w podjęciu decyzji. O tym jakie są główne podobieństwa a jakie różnice między obiema spółkami piszemy poniżej:
Forma spółki
Spółka komandytowa jest spółką osobową, natomiast spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową. Podział ten można uzasadnić w ten sposób, że istotą działania spółek o charakterze osobowym jest osobiste zaangażowanie wspólników w działalność przedsiębiorstwa, dlatego też zbycie praw i obowiązków jest obwarowane dodatkowymi wymogami (możliwe tylko, gdy umowa spółki to przewiduje), natomiast w spółkach kapitałowych podstawowe znaczenie przypisywane jest kapitałowi, a wspólnicy mogą praktycznie bez przeszkód zbywać swoje udziały bez wpływu na dalszą działalność firmy.
Spółki osobowe są zaliczane do tzw. ułomnych osób prawnych, czyli jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym przepisy przyznają zdolność prawną. Zgodnie z art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółka taka może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.
Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną, zatem posiadają więc zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych.
W przypadku spółek kapitałowych można wyróżnić tzw. etap spółki w organizacji, tj. (a) od dnia zawarcia umowy tejże spółki z o.o. w formie aktu notarialnego bądź (b) z chwilą zawiązania spółki akcyjnej (a więc zasadniczo moment ten następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji (art. 310 § 1 ksh), do momentu jej rejestracji w rejestrze przedsiębiorców. Spółki kapitałowe w organizacji, podobnie jak osobowe, posiadają ułomną osobowość prawną. W efekcie spółki o charakterze osobowym mogą działać dopiero od chwili wpisania do rejestru przedsiębiorców KRS, a spółki z ograniczoną odpowiedzialnością już od momentu zawarcia umowy tej spółki działając jako tzw. podmioty w organizacji.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
W spółkach osobowych zasadą jest solidarna odpowiedzialność wspólników za jej zobowiązania. Odpowiedzialność wspólnika jest ukształtowana w ten sposób, że wierzyciel w pierwszej kolejności zaspakajany jest z majątku przedsiębiorstwa, a jeżeli majątek ten nie wystarczy na pokrycie długu, wówczas wierzyciel może egzekwować swoją należność z majątków osobistych wspólników na zasadach odpowiedzialności solidarnej. Jeżeli więc świadczenie wierzyciela spełni tylko jeden z nich, uzyskuje on roszczenie zwrotne względem pozostałych wspólników.
Ta zasada doznaje jednak pewnych wyjątków. W przypadku sp. komandytowej zakres odpowiedzialności jej wspólników zależy od tego czy wspólnik jest komplementariuszem czy komandytariuszem.
Zróżnicowanie odpowiedzialności wspólników za zobowiązania podmiotu sprowadza się do tego, że komplementariusz ponosi odpowiedzialność nieograniczoną, a odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona. Komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem osobistym solidarnie z innymi komplementariuszami, ale egzekucja z ich prywatnego majątku może być prowadzona dopiero, gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się bezskuteczna. Zgodnie z KSH za zobowiązania sp. komandytowej komandytariusze odpowiadają zasadniczo do wysokości sumy komandytowej. O tym jak można wyłączyć taką odpowiedzialność pisaliśmy w artykule: Komandytariuszu – sprawdź jak możesz ograniczyć swoją odpowiedzialność?
Zaletą prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej, w tym z ograniczoną odpowiedzialnością jest właśnie przede wszystkim brak odpowiedzialności udziałowców za jej zobowiązania. Za zobowiązania tej spółki odpowiada przede wszystkim sam podmiot całym swoim majątkiem. Dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, to odpowiedzialność zaktualizuje się po stronie członków zarządu. Jednak wówczas taki członek może zwolnić się z odpowiedzialności w przypadkach uregulowanych w art. 299 § 2 KSH. Natomiast odpowiedzialność udziałowców co do zasady jest wyłączona i może powstać wyłącznie w kilku szczególnych sytuacjach, wyraźnie wskazanych w Kodeksie spółek handlowych. Osoby te odpowiadają wobec spółki za szkody wyrządzone działaniem sprzecznym z prawem lub umową tejże spółki.
Obowiązek podatkowy
W przypadku spółki z o.o. co do zasady występuje tzw. podwójne opodatkowanie. Jeśli zastanawiacie się czym jest podwójny obowiązek podatkowy, to spieszymy wyjaśnić, że podatek jest płacony poniekąd dwukrotnie. Najpierw podatek od swojego dochodu płaci spółka z o.o. (CIT według stawki 19 albo 9%) jako jego podatnik, a następnie od dywidendy (zaliczek na poczet dywidendy) podatek dochodowy płacą jej udziałowcy.
Wyjaśniamy, że na gruncie prawa, spółka z o.o. jest odrębnym od swoich wspólników podmiotem, w związku z czym jest zobowiązana do samodzielnego odprowadzania podatku dochodowego od osób prawnych od osiągniętego przez nią dochodu. Natomiast jeśli spółka wypracuje zysk, a udziałowcy postanowią o jego wypłacie w postaci dywidendy, to wówczas po stronie każdego z udziałowców powstanie dodatkowo konieczność uiszczenia zryczałtowanego podatku od wypłaconej dywidendy i wówczas dochodzi właśnie do konieczności podwójnego zapłacenia podatku.
Warto dodać, że podwójne opodatkowanie nie zawsze wystąpi u spółki z o.o. Niektóre koszty spółki pomniejszają jej podatek dochodowy. Należy jednak pamiętać, że udziałowcy spółki z o.o. nie mogą swobodnie i dowolnie wypłacać pieniędzy z konta bankowego spółki, ponieważ środki te należą do spółki (to konsekwencja tego, że spółka jest odrębnym od udziałowców podmiotem). Zatem nie każdy wydatek będzie stanowił dla spółki koszt.
Od 2021 r. sp. komandytowe również są objęte podatkiem CIT. Obecnie stawka podatku CIT wynosi 19% lub 9% (dla małych podatników o przychodach nieprzekraczających 2 mln euro i podatników rozpoczynających działalność). Komplementariusze spółek komandytowych są nieco uprzywilejowani, ponieważ naliczony od ich zysku podatek jest pomniejszany o podatek zapłacony przez spółkę proporcjonalnie do ich udziału w zysku, więc ich obciążenie podatkowe jest mniejsze. Przy spełnieniu określonych warunków dochody komandytariusza mają być zwolnione z opodatkowania do 50% ich wysokości, nie więcej jednak niż 60 000 zł w roku podatkowym w jednej spółce komandytowej.
Księgowość – składki na ubezpieczenia społeczne
Wspólnicy spółki komandytowej będący osobami fizycznymi zobowiązani są odprowadzać z tego tytułu składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Udziałowcy spółki z o.o. takiego obowiązku nie mają. Z jednym wyjątkiem nie dotyczy to udziałowca jednoosobowej spółki z o.o., który na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność, co powoduje, że również musi odprowadzać składki z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.
Do końca 2021 r. członek zarządu, który pełnił funkcję w spółce z o.o. wyłącznie na podstawie aktu powołania nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym z tego tytułu. Obowiązek taki powstawał, gdy członek ten był zatrudniony w spółce na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku cywilnoprawnego. Od 2022 r. w razie, gdy będzie on otrzymywał wynagrodzenie za pełnienie funkcji na podstawie powołania, to będzie podlegał pod obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.
Reprezentacja wspólników
Sp. komandytowe są reprezentowane przez komplementariuszy, przy czym w umowie tejże spółki można wyłączyć całkowicie prawo do jej reprezentowania przez wskazanego komplementariusza, bądź ustanowić zasady reprezentacji wskazując przykładowo, że uprawnienie to posiada każdy komplementariusz samodzielnie, albo że konieczne jest współdziałanie dwóch komplementariuszy, bądź komplementariusza i prokurenta. Co do zasady prawo do reprezentowania spółki komandytowej nie przysługuje komandytariuszom. Może oni jednak działać w imieniu spółki w charakterze pełnomocnika lub prokurenta.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na dwa pojęcia: prowadzenie spraw spółki oraz zasady jej reprezentowania. Nie należy mylić tych dwóch pojęć. Nie wdając się w głębsze rozważania na ten temat należy stwierdzić, że prowadzenie spraw skupia się przede wszystkim na relacjach wewnętrznych między wspólnikami, a reprezentowanie dotyczy stosunków zewnętrznych spółki z osobami trzecimi. Prawo do prowadzenia jej spraw posiadają komplementariusze. Komandytariusze nie mają natomiast ani prawa, ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że wspólnicy inaczej postanowią w umowie takiej spółki.
Natomiast w spółkach kapitałowych do reprezentacji spółki i prowadzenia jej spraw powoływany jest specjalny organ, którym jest zarząd. W jego skład mogą wchodzić zarówno udziałowcy spółki jak i osoby trzecie.
Ilość wspólników
Do założenia spółki komandytowej potrzebnych jest co najmniej dwóch wspólników, z czego jak wskazano powyżej, co najmniej jeden musi mieć status komplementariusza a co najmniej jeden status komandytariusza. Nie można zatem założyć takiej spółki, w której będzie występowało dwóch komandytariuszy a jednocześnie nie będzie żadnego komplementariusza. Wynika to z faktu, że działalność spółek o charakterze osobowym opiera się o współdziałanie osób będących wspólnikami, a zatem musi ich być co najmniej dwóch.
Odmiennie jest w odniesieniu do spółek kapitałowych, dopuszczalne jest utworzenie jednoosobowej spółki z o.o.
Kapitał
Jak już wspominałam wyżej, podstawą działalności spółki kapitałowej jest jej kapitał. Minimalny kapitał zakładowy jaki musi posiadać spółka z o.o. wynosi 5.000,00 zł. Zostaje on pokryty poprzez wniesienie przez wspólników wkładów, w zamian za które nabywają oni udziały. Wkłady mogą przybrać zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną. Środki składające się na kapitał zakładowy stanowią wyodrębniony majątek spółki, a wspólnicy nie mają prawa do swobodnego dysponowania tym majątkiem.
W spółkach komandytowych nie występuje pojęcie kapitału zakładowego, natomiast wspólnicy wnoszą do spółki wkłady, które muszą zostać oznaczone w umowie spółki. Mogą być one pieniężne jak i niepieniężne. Pamiętać jednak należy, że wykonanie pracy lub świadczenie usług na rzecz spółki komandytowej może stanowić wkład komandytariusza tylko w sytuacji, gdy wartość wkładów pieniężnych oraz niepieniężnych (rzeczowych) wnoszonych przez tego komandytariusza pokrywa wysokość sumy komandytowej. Ma to związek z ograniczoną odpowiedzialnością komandytariusza, która może zostać wyłączona poprzez wniesienie wkładu w wysokości równej lub wyższej tejże sumie, o czym szerzej pisaliśmy tutaj.
Możliwość rejestracji przez internet
Obecnie obie spółki mogą zostać założone przez Internet przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym s24. Rejestracja przez system s24 jest o tyle korzystna, że pozwala załatwić wszystkie formalności związane z założeniem i rejestracją obu spółek przez Internet, a więc bez wychodzenia z domu. Po drugie nie jest wymagana wizyta u notariusza, co pozwala ograniczyć koszty (wybór formy tradycyjnej wymaga zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego w przypadku obu typów spółek). Niższa będzie także opłata sądowa. Z drugiej strony rejestracja przez Internet ogranicza udziałowców przy kształtowaniu treści umowy spółki, gdyż umożliwia jedynie wybór wyraźnie wskazanych w systemie opcji.
Likwidacja spółki
Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga przeprowadzenia pełnego postępowania likwidacyjnego, które jest dość czasochłonne (trwa co najmniej 7 miesięcy), natomiast spóła kom. może zostać rozwiązana bez przeprowadzenia likwidacji. Wspólnicy sp. komandytowej mogą zdecydować o innym sposobie zakończenia jej działalności, o ile umowa spółki nie stanowi, że konieczne jest przeprowadzenie likwidacji. Uzgodnienie dotyczące innego niż likwidacja sposobu zakończenia działalności spółki może mieć miejsce w uchwale o rozwiązaniu spółki bądź w odrębnym porozumieniu.
Mamy nadzieje, że powyższy artykuł rozwiał Wasze wątpliwości związane z wyborem odpowiedniej formy działalności.
Jesteś zainteresowany założeniem lub przekształceniem spółki? Zapraszamy do kontaktu.
Autor: r.pr. Patrycja Jurczok
Przeczytaj także:
Koronawirus a zmiany w prawie spółek handlowych
Kapitał zapasowy spółki – co to takiego?
Jak inwestować w spółki dywidendowe?
Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę akcyjną
