Doing business in Poland
Dzisiejszy wpis powstał z myślą o obcokrajowcach, którzy zamierzają rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. W niniejszym tekście podpowiadamy od czego zacząć i jakie możliwości w tym zakresie przewiduje polskie prawo.
Zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców
Brak polskiego obywatelstwa nie stanowi przeszkody w rozpoczęciu własnego biznesu w Polsce. Osoby zagraniczne mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2018 r. poz. 649 z późn. zm.). W myśl powołanych przepisów, jako osobę zagraniczną traktować będziemy:
a) osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego,
b) osobę prawną z siedzibą za granicą,
c) jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną,
z siedzibą za granicą.
Zasadą jest, że osoby zagraniczne z państw członkowskich mogą podejmować
i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Dodatkowo, jeśli zostanie spełniony jeden z poniższych wymogów, również dopuszczalne będzie prowadzenie działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele RP. Obywatele innych państw niż państwa członkowskie, którzy posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na pobyt stały,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
c) zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 144, art. 151 ust. 1, art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020 r. poz. 35 z późn. zm.) – a więc zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku m.in. z połączeniem z rodziną, która legalnie przebywa w Polsce czy kształceniem się na studiach, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE;
d) status uchodźcy,
e) ochronę uzupełniającą,
f) zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany,
g) zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
h) zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej CEiDG);
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
3) posiadają ważną Kartę Polaka,
4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. z 2019 r. poz. 293), dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w ust. 1, lub przebywającymi z nimi – a więc a) małżonka obywatela UE, b) bezpośredniego zstępnego obywatela UE lub jego małżonka, w wieku do 21 lat lub pozostającego na utrzymaniu obywatela UE lub jego małżonka, c) bezpośredniego wstępnego obywatela UE lub jego małżonka, pozostającego na utrzymaniu obywatela UE lub jego małżonka;
5) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (a więc dot. wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy) lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie właściwych przepisów,
– mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce
W Polsce możemy prowadzić działalność gospodarczą w formie:
- jednoosobowej działalności gospodarczej z wpisem do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – prowadzenie działalności w takiej formie jest najprostszą formą prowadzania takiej działalności. Forma ta jest przeznaczona dla osób fizycznych i wiążę się z koniecznością wpisu do właściwego rejestru (CEiDG), sam zaś wpis może nastąpić nawet online. Zaletą takiej formy prowadzenia działalności jest z pewnością brak wymogu w zakresie minimalnego kapitału zakładowego, jednak jej minusem jest z pewnością to, że taki przedsiębiorca będzie odpowiadać całym swoim majątkiem za zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia takiej działalności,
- spółki cywilnej – już na wstępie należy zaznaczyć, że spółka cywilna jest w rzeczy samej umową między co najmniej dwoma przedsiębiorcami. Spółka cywilna nie posiada tym samym statusu przedsiębiorcy, zaś przedsiębiorcami są jedynie wspólnicy spółki cywilnej. Do powstania spółki cywilnej wystarczy zwykła umowa pisemna między wspólnikami, sama zaś spółka cywilna nie podlega wpisowi do CEIDG. W takim wypadku wpisowi do CEIDG podlegają jedynie wspólnicy (osoby fizyczne) tej spółki, w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Wspólnikami spółki cywilnej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, ale wyposażone w zdolność prawną, np. spółki jawne, spółki z o.o. w organizacji[1].
- spółki handlowej, mamy tu dwa typy spółek:
- spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna),
- spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna),
- novum stanowić będzie tzw. prosta spółka akcyjna – PSA- (prowadzenie działalności w tej formie dopuszczalne będzie w Polsce od 1 marca 2021 r.). PSA dedykowana jest w szczególności polskim startupom, ale będzie ona oczywiście dostępna dla wszystkich podmiotów, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności. To co będzie wyróżniać PSA na tle innych spółek przewidzianych w polskim Kodeksie spółek handlowych to z pewnością możliwość wyboru między monistycznym a dualistycznym sposobem jej zarządzania. To z kolei może ułatwić prowadzenie spółki w Polsce osobom zagranicznyym z krajów, w których już funkcjonują tego typu rozwiązania (np. spółki
w Czechach, o czym pisaliśmy tutaj).
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z .o. o.)
Najczęściej zakładaną przez cudzoziemców formą prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Założenie spółki z o.o. może nastąpić na dwa sposoby:
- tradycyjnie – tj. umowa spółki z o.o. może zostać zawarta w formie aktu notarialnego w obecności notariusza. Jeśli przyszli wspólnicy nie znają języka polskiego w stopniu umożliwiającym im swobodne porozumiewanie się, konieczna jest obecność tłumacza przysięgłego podczas czynności notarialnych,
- elektronicznie – w takim przypadku, umowa spółki z o.o. może być zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy. Zawarcie umowy spółki z o.o. przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Spółka z o.o. powinna zostać wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego przez sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę spółki.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 5.000 zł. Wkłady wspólników mogą być zarówno pieniężne jak i niepieniężne (tzw. aport). Jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny, to pamiętajmy, że umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów. Pokrycie wkładów wspólników aportem nie jest możliwe jeśli zdecydujemy się na założenie spółki z o.o. w trybie elektronicznym. Wówczas, na pokrycie kapitału zakładowego wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne. W takim wypadku, pokrycie kapitału zakładowego powinno nastąpić nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia wpisania spółki z o.o. do rejestru.
W spółce z o.o. występują obligatoryjnie dwa organy: Zarząd i Zgromadzenie Wspólników. Natomiast fakultatywnie, umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy.
Spółkę na zewnątrz reprezentuje Zarząd. Jeśli co innego nie wynika z umowy spółki, to w przypadku zarządu wieloosobowego, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.
Oddziały i przedstawicielstwa oraz czasowe świadczenie usług
Dodać należy, że osoby zagraniczne będące przedsiębiorcami w UE mogą tworzyć
w Rzeczypospolitej Polskiej oddziały, przedstawicielstwa lub czasowo oferować lub świadczyć usługę, na zasadach określonych we właściwych przepisach.
Powyższa zasada dotyczy również przedsiębiorców zagranicznych spoza UE. Przedsiębiorcy ci, mogą tworzyć w Polsce oddziały, na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Jeśli zdecydujesz się na prowadzenie działalności w ramach oddziału, pamiętaj o tym, że:
- oddział musi być wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, w tym należy do akr rejestrowych załączyć odpis z rejestru zagranicznego wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski oraz dodatkowo dołączyć akt założycielski, umowę albo statut (również tłumaczeniem przysięgłym na język polski),
- należy ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego,
- należy używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”;
- prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości obowiązującymi w Polsce,
- zgłaszać właściwemu ministrowi wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie okoliczności dotyczących otwarcia likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub w razie, gdy przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia,
- w razie nieprzestrzegania przez oddział przepisów polskiego prawa, właściwy minister może wydać decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego w ramach oddziału.
Zakres działania przedstawicielstwa jest odmienny niż oddziału, ponieważ może obejmować on wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
Utworzenie i prowadzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Wpis do rejestru dokonywany jest na okres 2 lat od dnia dokonania wpisu (obowiązywanie wpisu). Na wniosek przedsiębiorcy zagranicznego – złożony w ciągu ostatnich 90 dni obowiązywania wpisu – wpis zostaje przedłużony na kolejny okres 2 lat.
Podobnie jak w przypadku ustanowienia oddziału, także w przypadku rejestracji przedstawicielstwa we wniosku o wpis do właściwego rejestru należy określić:
- nazwę, siedzibę i formę prawną przedsiębiorcy zagranicznego;
- przedmiot głównej działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego;
- imię i nazwisko osoby upoważnionej w przedstawicielstwie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego;
- adres siedziby przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Do wniosku należy każdorazowo dołączyć właściwe dokumenty, w tym przede wszystkim urzędowy odpis dokumentu potwierdzającego rejestrację przedsiębiorcy zagranicznego, na podstawie którego przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą. Wszelkie załączone do wniosku dokumenty w języku obcym muszą być przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego.
Obowiązki przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył przedstawicielstwo:
- używać do oznaczenia przedstawicielstwa oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z dodaniem wyrazów „przedstawicielstwo w Polsce”;
- prowadzić dla przedstawicielstwa oddzielną rachunkowość w języku polskim,
- ustanowić osobę upoważnioną w przedstawicielstwie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego,
- zgłaszać właściwemu ministrowi wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie okoliczności dotyczących otwarcia likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył przedstawicielstwo, lub w razie, gdy przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.
Warto również wspomnieć, że co do zasady usługodawca z państwa członkowskiego może czasowo świadczyć usługi (tzw. transgraniczne świadczenie usług) na zasadach określonych w przepisach Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej albo w postanowieniach umów regulujących swobodę świadczenia usług bez konieczności uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo CEiDG.
Mimo, że usługodawca z państwa członkowskiego może świadczyć usługi różnego rodzaju tak samodzielnie jak i łącznie z innymi usługodawcami z państwa członkowskiego, to nie zapominajmy, że czasowe świadczenie usług przez usługodawcę z państwa członkowskiego może wiązać się z koniecznością uzyskania koncesji, zezwolenia czy wpisu do rejestru działalności regulowanej o ile przepisy odrębnych ustaw nakładają taki obowiązek ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo państwa, zdrowie publiczne lub ochronę środowiska naturalnego.
Osoby zagraniczne spoza kręgu państw członkowskich mogą świadczyć usługi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w wiążących Rzeczpospolitą Polską umowach międzynarodowych lub – w braku takich umów – na zasadzie wzajemności.
Autor:
Alicja Olszar
Jeśli nie jesteś obywatelem RP, ale chcesz rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w naszym kraju, skontaktuj się z nami!
[1] zob. W. Pyzioł, w: W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, s. 12, Nb 23; A. Kidyba, Prawo handlowe, s. 194; M. Podleś, L. Siwik, Spółka, s. 24.
Przeczytaj także:
Kapitał zapasowy spółki – co to takiego?
