PRZEKSZTAŁCENIE OSOBY FIZYCZNEJ W SPÓŁKĘ Z O.O.
Jednoosobowy przedsiębiorca a przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę z o.o. Czy warto pomyśleć o zmianie firmy jednoosobowej w spółkę?
Prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą (JDG) możemy podjąć decyzję o przekształceniu tej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (tj. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną bądź prostą spółkę akcyjną) (art. 551 § 5 KSH).
Przytoczony wyżej przepis został dodany przez art. 26 pkt 1 ustawy z 25.3.2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 106, poz. 622 ze zm.), która to ustawa weszła w życie 01.7.2011 r. Dzięki nowelizacji, ustawodawca rozszerzył katalog dotychczasowych przekształceń i w rezultacie dopuścił również przekształcenie przedsiębiorcy jednoosobowego będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową. Przyjęta w obowiązujących przepisach konstrukcja przekształcenia nosi elementy sukcesji uniwersalnej, bowiem na podstawie art. 584(2) KSH powstała z przekształcenia JDG jednoosobowa spółka kapitałowa wstępuje w ogół praw i obowiązków, które posiadał jednoosobowy przedsiębiorca przed przekształceniem (zob. więcej kom. do art. 551 KSH red. Jara 2023, wyd. 27/S. Zarębińska, Legalis).
PAMIĘTAJ! Przedsiębiorca jednoosobowy może przekształcić się tylko w jednoosobową spółkę.
Ustawodawca faktycznie wprost wskazuje na możliwość przekształcenia przedsiębiorcy jednoosobowego w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 551 § 5 KSH). Powyższe oczywiście nie oznacza, że po wpisie takiego przekształcenia do KRS, nie można dokonać dalszych zmian danych spółki powstałej z przekształcenia, w tym możliwe jest rozszerzenie struktury osobowej wspólników. Taki zabieg może być bardzo korzystny przy planowaniu sukcesji w firmie rodzinnej o czym więcej pisaliśmy tutaj.
CZY PRZEDSIĘBIORCA MOŻE PRZEKSZTAŁCIĆ SIĘ W INNĄ SPÓŁKĘ NIŻ SPÓŁKA KAPITAŁOWA?
Już na początku należy wskazać, że odpowiedź na tak postawione pytanie jest w zasadzie twierdząca, chociaż na pierwszy rzut oka może wydawać się inaczej.
Ustawodawca wprost wskazuje na możliwość przekształcenia przedsiębiorcy jednoosobowego w jednoosobową spółkę kapitałową, niemniej jak wskazaliśmy powyżej – nie oznacza to niemożności dokonywania dalszych zmian po wpisie tego przekształcenia do rejestru przedsiębiorców.
Po wpisie przekształcenia – kiedy zaczęliśmy działać już np. jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – mamy cały wachlarz możliwości jeśli chodzi o zmianę formy prawnej. Nie ma zatem przeszkód, aby powstała z przekształcenia przedsiębiorcy spółka kapitałowa dokonała dalszego przekształcenia w spółkę osobową (a więc w: spółkę jawną, partnerską, komandytową czy komandytowo-akcyjną).
JAK WYGLĄDA PROCEDURA PRZEKSZTAŁCENIA JEDNOOSOBOWEJ DZIAŁALNOŚCI W SPÓŁKĘ?
Na wstępnie należy zaznaczyć, że zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, przedsiębiorca przekształcany staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu do rejestru (dzień przekształcenia). Do przekształcenia przedsiębiorcy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania spółki przekształconej, jeżeli przepisy Działu II Rozdziału 6. nie stanowią inaczej.
Do przekształcenia przedsiębiorcy wymaga się:
1) sporządzenia planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
2) złożenia oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
3) powołania członków organów spółki przekształconej;
4) zawarcia umowy spółki albo podpisania statutu spółki przekształconej;
5) dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia przedsiębiorcy przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
PAMIĘTAJ! Przekształcenia działalności w spółkę to proces bardzo sformalizowany.
PRZEKSZTAŁCENIE JEDNOOSOBOWEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W SPÓŁKĘ Z O.O. – JAKIE DOKUMENTY MUSZĘ SPORZĄDZIĆ?
Najważniejszymi i obowiązkowymi dokumentami w trakcie procedury przekształcenia przedsiębiorcy jednoosobowego w spółkę z o.o. są:
- plan przekształcenia,
- opinia biegłego rewidenta,
- dokumenty finansowe sporządzone na cele przekształcenia,
- oświadczenie o przekształceniu,
- umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Plan przekształcenia przedsiębiorcy sporządza się w formie aktu notarialnego. Dokument ten powinien zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.
Ustawodawca przewiduje również konieczność sporządzenia określonych załączników do planu przekształcenia. Załącznikami tymi są:
1) projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
2) projekt aktu założycielskiego (statutu);
3) wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) przedsiębiorcy przekształcanego;
4) sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.
Pamiętajmy, że jeżeli przedsiębiorca nie jest obowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, sprawozdanie finansowe, o którym mowa wyżej, sporządza się w oparciu o podsumowanie zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów oraz innych ewidencji prowadzonych przez przedsiębiorcę dla celów podatkowych, spis z natury, a także inne dokumenty pozwalające na sporządzenie tego sprawozdania.
Kolejnym obowiązkowym dokumentem jest sporządzenie przez biegłego rewidenta opinii z badania planu przekształcenia w zakresie poprawności i rzetelności. Przez poprawność rozumieć należy zgodność sporządzonego planu przekształcenia z wymogami formalnym i merytorycznymi, zaś przez rzetelność zgodność planu przekształcenia z rzeczywistym stanem rzeczy (kom. do art 584(8) KSH red. Jara 2023, wyd. 27/T. Szczurowski, Legalis).
Głównym zadaniem biegłego rewidenta, jest przede wszystkim zbadanie ustalonej w planie przekształcenia wartość bilansową majątku przedsiębiorcy przekształcanego. Zbadanie prawidłowości wyceny majątku przedsiębiorcy podlegającego przekształceniu jest istotne przede wszystkim ze względu na wartość nominalną udziałów, które mają zostać przyznane przedsiębiorcy przekształcanemu w spółce przekształconej. Gdyby doszło bowiem do zawyżenia wartości bilansowej mogłoby to skutkować niedojściem przekształcenia do skutku w sytuacji, w której wartość ta jest mniejsza niż minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki przekształconej (tak A. Szymański, Nowe rodzaje przekształceń w spółki handlowe – uwagi systemowe, MPH 2011, Nr 1, s. 16, zob. także kom. do art 584(8) KSH red. Jara 2023, wyd. 27/T. Szczurowski, Legalis).
Przedsiębiorca przekształcany, prócz przedstawienia biegłemu planu przekształcenia, ma także dodatkowo obowiązek przedłożenia takiemu biegłemu (na jego pisemne żądanie) dodatkowych wyjaśnień i dokumentów. W literaturze zwraca się uwagę, że o ile żądanie biegłego musi przyjąć formę pisemną, to już takiego charakteru nie muszą mieć wyjaśnienia przedsiębiorcy (mogą przybrać pisemną bądź ustną) (kom. do art 584(8) KSH red. Jara 2023, wyd. 27/T. Szczurowski, Legalis).
Sąd rejestrowy właściwy według siedziby przedsiębiorcy przekształcanego wyznacza na wniosek przedsiębiorcy przekształcanego biegłego rewidenta. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Tak wyznaczony biegły rewident, w terminie określonym przez sąd (nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia), sporządzi na piśmie szczegółową opinię i złoży ją wraz z planem przekształcenia przedsiębiorcy sądowi rejestrowemu oraz przedsiębiorcy przekształcanemu.
Kolejnym istotnym dokumentem w toku procedury przekształcenia jest tzw. oświadczenie o przekształceniu, które powinno zostać sporządzone w formie aktu notarialnego i określać co najmniej:
1) typ spółki, w jaki zostaje przekształcony przedsiębiorca;
2) wysokość kapitału zakładowego albo kapitału akcyjnego;
3) zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;
4) nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej.
Omawiane oświadczenie wyróżnia procedurę przekształcenia JDG i można powiedzieć, że odpowiada ono wymogowi uchwały w przypadku klasycznych przekształceń spółek.
PRZEKSZTAŁCENIE PRZEDSIĘBIORCY – SKUTEK PRZEKSZTAŁCENIA
Spółce z o.o. powstałej z przekształcenia przedsiębiorcy jednoosobowego przysługują wszystkie prawa i obowiązki tego przedsiębiorcy. Spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Przedsiębiorca jednoosobowy, staje się z dniem przekształcenia wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej.
Pamiętaj! Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała z przekształcenia przedsiębiorcy zasadniczo zachowuje wszystkie prawa i obowiązki tego przedsiębiorcy – jest to najważniejszy skutek przekształcenia.
Sukcesja praw i obowiązków
Z powyższego wynika, że sukcesja praw i obowiązków to podstawowy skutek omawianego przekształcenia. Inaczej niż w przypadku typowego przekształcenia mamy w tym przypadku do czynienia nie z kontynuacją przez spółkę praw i obowiązków podmiotu przekształcanego, ale właśnie z ich sukcesją uniwersalną (tak P. Pinior, w: Strzępka, Komentarz KSH, 2011, komentarz do art. 5842, Nb 1, Legalis). Powyższe można wyjaśnić w ten sposób, że art. 584(2) § 1 KSH, inaczej niż art. 553 § 1 KSH, stanowi, iż spółce przekształconej przysługują wszelkie prawa i obowiązki, a nie że spółka ta staje się podmiotem tych praw i obowiązków. W związku z czym, przekształcenie spółkowe oznacza tylko i wyłącznie zmianę formy organizacyjnoprawnej przedsiębiorcy, (innymi słowy w tym przypadku spółka przed przekształceniem i po przekształceniu to ten sam podmiot), zaś w przypadku przekształcenia JDG w spółkę kapitałową dochodzi do wykreowania nowego podmiotu prawa, który będzie istnieć obok przedsiębiorcy przekształcanego, który jedynie utraci przymiot przedsiębiorcy (zob. art. 584(2) KSH red. Jara 2023, wyd. 27/T. Szczurowski, Legalis).
PAMIĘTAJ! Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę daje szereg korzyści.
Sukcesja administracyjnoprawna
W tym zakresie, chodzi w szczególności o zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Dzięki tej zasadzie, można zapobiec utracie przez przedsiębiorcę posiadanych przez niego koncesji czy ulg, o które już jako spółka przekształcona nie będzie musiał się ponownie ubiegać, ponieważ co do zasady przejdą one automatycznie na nowo powstałą formę prawną (spółkę z. o.o., akcyjną, prostą spółkę akcyjną).
Pamiętajmy jednak, że omawiana sukcesja administracyjnoprawna nie ma charakteru bezwzględnego, gdyż przepisy szczególne mogą stanowić inaczej – np. art. 40 PrBud – zob. wyrok WSA w Szczecinie z 27.9.2018 r., II SA/Sz 435/18, niepubl., w którym WSA wskazał, że uprawnienia z decyzji o pozwoleniu na budowę uzyskuje jej adresat, a więc osoba, na rzecz której została wydana albo osoba, na rzecz której przeniesione zostało, w trybie art. 40 PrBud, wcześniej wydane pozwolenie na budowę.
Uzyskanie statusu wspólnika (akcjonariusza) w spółce przez przedsiębiorcę przekształcanego
Na skutek przekształcenia przedsiębiorca przekształcany uzyskuje z mocy prawa status jedynego wspólnika (akcjonariusza) w spółce powstałej z przekształcenia. Z dniem przekształcenia nastąpi objęcie przez takiego jedynego wspólnika (akcjonariusza) spółki przekształconej wszystkich udziałów (akcji) w spółce przekształconej. Oczywiście możliwe są dalsze zmiany struktury udziałowej po wpisie przekształcenia, zgodnie z tym co wskazano już powyżej.
PAMIĘTAJ! Chwila wpisania spółki przekształconej do KRS to dzień przekształcenia.
KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH – ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Zgodnie z art. 584(10) § 1 KSH osoby działające za przedsiębiorcę przekształcanego odpowiadają solidarnie wobec tego przedsiębiorcy, spółki, wspólników oraz osób trzecich za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem, sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy lub statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy. W doktrynie trafnie wskazuje się, iż pojęcia „osoby działające za przedsiębiorcę” nie można rozumieć zbyt szeroko, a pojęcie to należy utożsamiać z osobami, które zajmują się sprawami związanymi z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy i przeprowadzającymi czynności przekształceniowe (tak Potrzeszcz, Siemiątkowski, Komentarz KSH, t. IV, 2011, s. 312; zob. także art. Art. 584(10) KSH red. Jara 2023, wyd. 27/T. Szczurowski).
Przedsiębiorca przekształcany odpowiada wobec spółki, wspólników oraz osób trzecich za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem, sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy lub statutu spółki, chyba że nie ponosi winy.
Biegły rewident odpowiada wobec przedsiębiorcy przekształcanego za szkody wyrządzone z jego winy. W przypadku gdy biegłych jest kilku, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Wymienione powyżej roszczenia przedawniają się po upływie trzech lat, licząc od dnia przekształcenia.
Z kolei na podstawie art. 584(13) wskazuje na zakres odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy przekształconego. Zgodnie z powołany, przepisem, przedsiębiorca przekształcany odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania przedsiębiorcy przekształcanego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia, przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia.
ASPEKT PODATKOWY
Mimo wielu zalet przekształcenia działalności w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pamiętajmy, że podatnik, który został utworzony w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub spółki niebędącej osobą prawną, nie będzie mógł skorzystać z 9% stawki CIT) w określonym czasie po dokonanym przekształceniu.
Powyższe wynika z art. 19 ust. 1a ustawy o CIT podatnik, zgodnie z którym w opisywanym w niniejszym artykule przekształceniu, nie stosuje się przepisu ust. 1 pkt 2 ( 9% stawka podatku) w roku podatkowym, w którym podatnik ten rozpoczął działalność oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym.
Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych – 9% podstawy opodatkowania znajduje zastosowanie od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych – w przypadku podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.
dr Alicja Olszar
Masz pytania bądź potrzebujesz pomocy dotyczącej przekształceń?
Nie zwlekaj i skontaktuj się z naszą kancelarią tutaj, chętnie pomożemy!
Przeczytaj także:
Odkrywamy różnice – co lepsze spółka z o.o. czy sp. komandytowa?
Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
